سرزمین‌های گرگ و میش جی.ام.کوتزی

سرزمین‌های گرگ و میش اولین کتابی است که از کوتزی, برنده نوبل ادبی سال 2003 منتشر شده و شامل دو داستان بلند است. دو داستانی که به‌طور خلاصه بیان نوع نگاه مردمان جوامع توسعه‌یافته به "دیگران" است... و یا به قول علمای عرصه نقد ادبی جزء ادبیات پسااستعماری محسوب می‌شوند (اینجا را برای مطالعه بیشتر بخوانید).

داستان اول با عنوان "پروژه ویتنام" روایت فروپاشی روانی یک مامور سازمان اطلاعات یا سازمانی از این دست در آمریکا است که خود راوی (یوجین داون) به صورت اول شخص برای ما بیان می‌کند. او پس از یک‌سال کار روی این پروژه، در حال تهیه گزارشی در رابطه با روش‌هایی است که می‌بایست ارتش آمریکا در پیش بگیرد تا همبستگی و مقاومت ویتنامی‌ها را از بین ببرد. او در واحد اسطوره‌نگاری فعالیت می‌کند ولذا گزارشش بر همین پایه استوار است:

اگر بخواهیم راهبری جامعه‌ای را در دست بگیریم یا باید آن را از درون چارچوب فرهنگی‌اش هدایت کنیم, یا اینکه فرهنگش را ریشه‌کن سازیم و ساختارهای نوینی را بر آن تحمیل کنیم. تا زمانی که ندانیم ویتنام روستایی بی‌سواد است, ساختار خانوادگی‌اش بر پایه‌ی پدر است؛ و نظام اجتماعی‌اش طبقاتی و نظام سیاسی آن زورمدارانه است, نمی‌توانیم چشم رهبری بر اندیشه‌های ویتنام روستایی را داشته باشیم ]...[ اشتباه است اگر ویتنامی‌ها را افرادی جدا از هم در نظر گیریم, زیرا فرهنگشان آنان را آماده می‌سازد تا سود خانواده, دسته, و یا دهکده‌ی خود را به سود شخصی ترجیح دهند. انگیزه‌های منطقی سود شخصی, نسبت به رهنمودهای پدر و برادران از اهمیت کمتری برخوردارند ]...[ به هر حال, صدایی که از برنامه‌های ما در خانه‌های ویتنامی‌ها پخش می‌شود, نه صدای پدر است, نه صدای برادر. این صدای خودِ ناباور و بدگمان است؛ صدای رنه دکارت ]...[ آنها از این رو شکست خورده‌اند که از خردورزی بیگانه‌ای سخن به میان آورده‌اند که پیشینه‌ای در اندیشه‌ی ویتنامی ندارد. (صص 44 و 45)

رئیسش (به نام کوتزی) از او خواسته است که در بخش‌هایی از گزارش تغییراتی بدهد؛ او از نگاه کوتزی ناخرسند و به نیات او ظنین است و با توجه به جایگاه رئیس در ساختار ذهنی اش (همانند اسطوره پدر), رنجیده خاطر شده است. همسر راوی نیز معتقد است که کار او در این پروژه موجب افسردگی او شده و توازن اخلاقی‌اش به‌هم‌ریخته است... او به همسرش نیز ظنین است و این مسائل آغاز یک...!

داستان دوم "حکایت یاکوبوس کوتزی" روایت اول شخص یکی از ساکنین هلندی‌تبار آفریقای جنوبی در اواسط قرن هجدهم است که برای شکار فیل عازم مناطقی می‌شود که قبل از او "کسی" بدان جا پای نگذاشته است (خود همین به نوعی نگاه اروپائیان را نشان می دهد که بومی‌های این مناطق را "کسی" محسوب نمی‌کنند! لذا اروپائیان کاشف این مناطق می‌شوند و برای رودها و کوه‌ها و حیوانات اسم می‌گذارند و ...). او در این سفر تفریحی-اکتشافی با یک قبیله از بومیان آن مناطق روبرو می‌شود و اتفاقاتی رخ می‌دهد که نهایتن منجر به...!

******

چون این دو داستان به نوعی خودکاوی و روانکاوی راویان آن است, حذف و سانسور بخش‌هایی هرچند کوتاه از داستان, آن را دچار نقص می‌کند و تعداد این موارد در این دو داستان کم نیست. متاسفانه سانسورها و ترجمه بعضن گنگ و عجیب غریب (که در ادامه مطلب نمونه‌هایی خواهم آورد), مانع از این می‌شود که کتاب را به دوست‌دارانش توصیه کنم. این کتاب در لیست 1001 کتابی که قبل از مرگ می‌بایست خواند حضور دارد.

پ ن 1: ادامه مطلب ممکن است اندکی خطر لوث شدن داشته باشد لیکن بخش "ترجمه پست‌مدرن" را در ادامه مطلب حتمن بخوانید.

پ ن 2: مشخصات کتاب من؛ مترجم محسن کاس‌نژاد، نشر بیدگل، چاپ اول 1388 ، 1500 نسخه، 212 صفحه، 4200 تومان  

پ ن 3: نمره کتاب حاضر 2.9 از 5 می‌باشد که البته در شرایط ایده‌آل چاپ و ترجمه می‌توانست حداقل 3.5 باشد.