جامع المقدمات!

مقدمه اول: شاید شما هم در برخی سفرها تجربه کرده باشید؛ اینکه از روی نقشه‌ها و راهنماها چند نقطه را مشخص کنید و عازم شوید. آنهایی که داخل شهر هستند و یا کنار جاده و در دسترس، مد نظرم نیست. منظورم دقیقاً آنهایی است که دور از خطوط اصلی هستند. من آنها را به سه گروه عمده تقسیم می‌کنم. برخی از این جاده‌های فرعی از ابتدا جالب توجه هستند و هرچه‌قدر هم سخت‌تر یا طولانی‌تر از آن‌چه که برنامه‌ریزی کرده‌ یا در نظر داشته‌ایم، باشند، باز هم ملالی نیست و ما ادامه می‌دهیم. مسیر در این‌گونه موارد به‌واقع بخشی از مقصد است. در گروه دوم با جاده‌هایی طرف هستیم که یا ابتدایش سخت است و کم‌کم آسان می‌شود و یا ابتدایش ساده است و کم‌کم سخت می‌شود اما در هر صورت سختی‌اش چندان لذت‌بخش نیست و این جذابیتِ موردِ انتظار در مقصد است که ما را به ادامه مسیر ترغیب می‌کند. در این موارد وقتی به مقصد می‌رسیم و چرتکه می‌اندازیم، اگر کفه‌ی ترازو به سمت رضایت چربش کند آن‌گاه با یادآوری سختی‌های مسیر، از آن به عنوان لحظات لذت‌بخش یاد می‌کنیم. گروه سوم آنهایی هستند که در مقصد با چیزی که انتظارش را داشتیم روبرو نمی‌شویم؛ یا اساساً چیزی نیست، یا چیزکِ ناچیزی از آن چیزِ مورد نظر باقی مانده است! و امان از وقتی که مسیر این گروه سخت و صعب‌العبور هم باشد. غرض اینکه در حال خواندن کتابی هستم بسیار سخت‌خوان... به زمین و زمان بد و بیراه می‌گویم و به سختی ادامه می‌دهم... شما دعا کنید این سفر از آن گروهِ سومی‌ها نباشد!

مقدمه دوم: چند روز پیش تعدادی از دوستان بازنشسته شدند و رفتند. خیلی از آنها جوان‌تر از من بودند! از چند سال پیش به این طرف حس یک زندانی را دارم که با چوب‌خط کشیدن در انتظار روز آزادی خود است، با این تفاوت که ماندن در این زندان دست خودمان است اما به هزار و یک دلیلِ درست و نادرست، ماندن را انتخاب می‌کنیم! ترسناکیِ دنیای جدید و تناقضی که انسان گرفتار آن است همین است! به مسئول مربوطه مراجعه کردم. پرونده را بالا و پایین کرد هیچ راهی ندارد و باید مدتی دیگر دوام بیاورم!

مقدمه سوم: خدا رحمت کند سعیدی سیرجانی را... یکی از مقالاتش گاه و بیگاه به یادم می‌آید و هر بار از آن تمثیل ماندگار و کاربرد مکررش متعجب می‌شوم. «مشتی غلوم لعنتی» را عرض می‌کنم... این مقاله را در ایام سربازی در کتاب «در آستین مرقع» خواندم. ایشان ابتدا خاطره‌ای از دوران کودکیِ خود در سیرجان تعریف و شخصیت مشتی‌غلوم را به ما معرفی می‌کند: فردی شیرین‌عقل که در هنگام راه افتادن دسته‌های عزاداری جلوی دسته راه می‌رفته و بر اشقیا لعنت می‌فرستاده و جمعیت در پاسخ، «بیش باد» می‌گفتند. مرحوم سعیدی در ادامه به اولین مواجهه خود در حسینیه شهر با مشتی‌غلوم می‌پردازد و این‌که وقتی شورِ جمعیت از یک میزانی بالاتر می‌رفت مشتی‌غلوم به جای لعنت بر یزید و ابن‌زیاد و... شروع می‌کرد به دادن فحش‌های خاردار به جمعیت، اما جماعت به‌شورآمده بدون آنکه متوجه باشند با هیجان پاسخ می‌دادند که بیش باد! نویسنده با نقل این خاطره به تریبون‌ها و سخنرانی‌های آن زمان (تا جایی که یادمه تاریخ نگارش مقاله 58 یا 59 بود) اشاره و می‌گوید که سخنان و وعده‌هایی که سخنرانان می‌دهند کمتر از آن شعارهای مشتی‌غلوم نیست اما جمعیت با اشتیاق و شور آنها را تأیید می‌کنند. واقعاً خدا رحمتش کند... طوری مسئله را بیان کرده است که همیشه به یاد من می‌ماند و روند حوادث به‌گونه‌ایست که مدام تازه می‌شود!

مقدمه چهارم: یادمه که می‌گفتند دعا کن گذرت به دادگاه و بیمارستان نیافتد... وجوه مشترک این دو کمابیش بدون تجربه و یا با تجربه، برای ما قابل درک است اما اخیراً یک وجه مشترک جدیدی بر من مکشوف شده است: در این دو مکان هیچ مسئله‌ای کامل حل نمی‌شود! در دومی گاهی اتفاقات مثبتی رخ می‌دهد اما بدنِ انسان به‌گونه‌ایست که فی‌الواقع ما را به مرور به جایی می‌رساند که حس می‌کنیم مسائل حل نمی‌شوند. اما در اولی به جرئت و به تجربه می‌گویم هیچ مسئله‌ای حل نمی‌شود. من از این بابت حسابی غمگینم. از دویست سال قبل به این طرف نبود عدالتخانه واقعاً معضل بزرگی بوده است. دوباره یاد فیلم آرژانتین 1985 افتادم و حسرت خوردم.

مقدمه پنجم: در پیچ و خم تاریخ معمولاً فرصت‌هایی برای یادگیری جمعی پدید می‌آید و خوشا به حال آنان که می‌آموزند و خود را از دایره‌های تکرار خلاص می‌کنند و بدا به حال آنان که نمی‌آموزند... آنان محکوم به تکرار و تکرار و تکرار هستند. و نفرین ابدی بر آنان‌که در مقاطع حساسی که فرصت بالا پدید می‌آید برای یازده ثانیه یا یازده دقیقه لذت بیشتر از قدرت (یا قدرت احتمالی)، بساط یادگیری را فرو می‌کوبند و در هم می‌پیچانند.

...............

پ ن 1: خوانش اول زیر کوه آتشفشان احتمالاً تا دو سه روز دیگر به پایان می‌رسد و... نمی‌دانم نوشتن مطلبش به این طرف سال می‌رسد یا نه... حتی نمی‌دانم جرئت هم‌مسیر شدن دوباره با آن را دارم یا ندارم! اگر دوباره نخوانم چه بنویسم در موردش!؟ خلاصه این‌که معلوم نیست آخرین پست امسال را به خودش اختصاص می‌دهد یا خیر... حالا من هرچی از سخت‌خوان بودن کتاب بگویم باز عده‌ای بیشتر کنجکاو می‌شوند و احتمالاً بیشتر فحش می‌خورم!

در آستین مرقع

دوستان امروز معرفی کتاب نداریم

یاد یک کتاب افتادم که در دوران خدمت ظاهراٌ مقدس سربازی خوندم .چرا می گم ظاهراٌ مقدس؟ انتظار جواب داری؟ نه دوست عزیز توی این وبلاگ من فقط سوال می کنم ! آیا امر مقدس قابل خرید و فروش است ؟ آیا امر مقدس باید اجباری باشد؟ آیا امر مقدس باعث تلف شدن عمر می گردد؟

خوب دیگه بر می گردم سر موضوع اصلی , فعلاٌ همین سوالات را داشته باش. این کتاب اسمش "در آستین مرقع" بود که مجموعه مقالاتی است از مرحوم سعیدی سیرجانی که اگر حافظه ام یاری دهد مقالات بین سال های 58 تا 60 نگارش یافته است. یکی از مقالات عنوانش "مشتی غلوم لعنتی" بود. این مقاله با توجه به خاطره ای از مراسم عزاداری دوران کودکی نویسنده در سیرجان نوشته شده که من خلاصه اون خاطره را با توجه به حافظه ام بیان می کنم چون کتاب در دسترسم نیست:

بچه که بودم در سیرجان دسته های عزاداری از محله های مختلف راه می افتادند به سمت مسجد جامع و به عزاداری می پرداختند. یه بنده خدایی هم بوده که یه کم شیرین عقل بوده و جلوی دسته راه میافتاده و لعنت می فرستاده. مثلاٌ می گفته ملت لعنت بر یزید و جماعت جواب می دادند بیش باد به همین خاطر معروف بوده به مشتی غلوم لعنتی ... یه بار وقتی با دسته وارد مسجد جامع شدیم من یک جایی قرار گرفتم که نزدیک این مشتی غلوم بودم ... ملت شور گرفته بودند و مشتی غلوم هم گاهی این وسط لعنت می فرستاد و ملت جواب می داد...

بعد از چند بار گفتن و بالا رفتن شور مشتی غلوم به جای لعنت بر یزید گفت ملت مادرتون را ... ملت جواب داد بیش باد!!! ملت خواهرتون....بیش باد ...خلاصه من با تعجب می دیدم این مشتی غلوم داره به همه فحش ناموسی می ده ولی ملت بدون اینکه گوش بده و فکر کنه تایید می کنه !!

البته واضحه که قلم نویسنده یک چیز دیگریست و این خاطره را خیلی جذاب تعریف کرده و بعد از نقل این خاطره میگه این روزها هم همون صحنه ها تکرار میشه مثلاٌ سخنرانی کسی را گوش می کنم می بینم طرف صحبتی که می کنه معنیش اینه که ملت ترتیبتون داده است و ملت با ذوق و شوق و شدت و حدت تایید می کنه.....

البته این مقاله در سال 58 یا 59  نوشته شده است.

نمونه  مشابه این قضیه اون شعر شاملو که پایین پست قاتل در باران نوشتم:

"برادرزنان افتخاری

آینده از آن همشیرگان شماست"

نمی دانم مدتیست که اگر اتفاقی سخنرانی برخی هموطنان! را ببینم بی اختیار حس می کنم که داره این شعر رو برام می خونه .