اتحادیه ابلهان – جان کندی تول

در یکی از قصه‌های عامیانه خودمان به نام حسن‌کچل، با فردی آشنا می‌شویم که دوست ندارد برای کار کردن از خانه خارج شود و مادرش به لطایف‌الحیل که خود بهتر می‌دانید او را به خارج از خانه هدایت می‌کند و...

شخصیت اصلی داستان اتحادیه ابلهان «ایگنِیشِس جی.رایلی»، جوانی است که از دانشگاه با مدرک فوق‌لیسانس در رشته فلسفه قرون وسطا فارغ‌التحصیل شده است و در زمان حالِ روایت چند سالی است که در خانه تن‌پروری می‌کند. فعالیت‌های روزانه‌ی او عبارت است از خوردن و اندیشیدن و دیدن و... عمل خوردن که در هیکل عظیمش قابل رویت است، اندیشیدن و تاملات فکری او در نوشته‌های پراکنده و خط‌خطی کردن دفترچه‌های متعددی که در جای‌جای اتاقش پخش‌وپلاست نمود می‌یابد؛ نوشته‌هایی که به قول خودش قرار است یک پژوهش فوق‌العاده یا یک کیفرخواست تاریخی علیه مسیری باشد که جهان در چند قرن گذشته طی کرده است. فعالیت دیگر او دیدن تلویزیون و رفتن به سینماست که از نگاه او مظاهر انحطاط و فساد جامعه هستند.

در شروع روایت، سلسله اتفاقاتی رخ می‌دهد که او مجبور به جستجوی کار می‌شود و .... ایگنیشس پیش‌فرض‌های ذهنی مستحکمی دارد و از دریچه ذهن خود به مسائل و راهکارهای حل آن نگاه می‌کند. فعالیت‌های جدید او در کنار فعالیت‌های سابق فضایی طنزآلود ایجاد می‌کند که برای طیفی از خوانندگان جذاب خواهد بود. اقدامات او و شخصیت‌های دیگر داستان در کنار یکدیگر کلیتی را شکل می‌دهد که بهترین گزینه برای معرفی آن همین عنوان کتاب است: اتحادیه ابلهان!

در ادامه مطلب در حد توان خودم به محتوای داستان خواهم پرداخت.

بخش کوتاهی از داستان را هم به صورت صوتی در اینجا آورده‌ام تا با نثر کتاب آشنا شوید و چنانچه تاکنون این کتاب را نخوانده‌اید در مورد خواندنش تصمیم‌گیری کنید. (اینجا)

*******

جان کندی تول (1937-1969) در نیواورلئان ایالت لوئیزیانا به دنیا آمد. در شانزده سالگی رمانی به نام «انجیل نئون» نوشت که بعدها پس از شهرت اتحادیه ابلهان منتشر شد. پس از دوران موفقیت‌آمیزی که در دانشگاه سپری کرد و در حین تحصیل در مقطع دکترا به خدمت سربازی رفت و اتحادیه ابلهان را در همان دوران نوشت. بعد از اتمام خدمت به دنبال چاپ این کتاب بود اما در این امر توفیقی نیافت. مشکلات روحی و شرایط زندگیِ او به سمت و سویی رفت که نهایتاً در سی و دو سالگی خودکشی کرد. سرنوشت کتاب همانطور که در پست قبلی نوشتم این شد که پس از گذشت یازده سال از مرگ نویسنده چاپ شود و بلافاصله جایزه پولیتزر را کسب کند و بسیار مورد توجه قرار گیرد.

مشخصات کتاب من: ترجمه پیمان خاکسار، نشر به‌نگار، چاپ اول 1391، تیراژ 1500 نسخه، 467 صفحه.

..............................

پ ن 1: نمره من به کتاب 4.3 از 5 است.گروهB (نمره در گودریدز 3.9  نمره در آمازون4.2)

پ ن 2: ترجمه کتاب تقریباً سی سال پس از چاپ آن در آمریکا صورت پذیرفته است اما پس از ترجمه و گل کردن کتاب و بر سر زبان افتادن اسمش ظاهراً دو ترجمه دیگر از آن هم به بازار آمده است. جز این بود جای تعجب داشت!

پ ن 3: کتاب بعدی پریرا چنین می‌گوید اثر آنتونیو تابوکی خواهد بود.

  

ذی‌المقدمه!

در همین فضای مجازی زیاد دیده‌ایم که فردی مثلاً در مورد زیبایی گنجشک بنویسد و دوستان و مخاطبان یکی‌یکی در کامنت‌هایشان بر این زیبایی و دقت نظر او صحه بگذارند و آن را تاکید کنند. مثال گنجشک البته مثالی خنثی است... خودتان می‌توانید مثال‌هایی چالش‌برانگیز در ذهنتان برشمارید. این امری معمول است. حال اگر آن فرد شخصیتی باشد مورد توجه، تاکیدات و تاییدات فراوان‌تر می‌شود.

مترجم محترم در مقدمه، توضیحات مفیدی ارائه کرده است اما در کنار آنها چنین عبارتی را هم آورده است: «هیچ کتابی مثل اتحادیه‌ی ابلهان جامعه‌ی مادی و پر از بی‌عدالتی و دورویی امریکا را به این قدرت به تصویر نکشیده. ایگنیشس ناظر غیرمنفعلی است بر تمام حماقت‌ها و بی‌شعوری‌های محیط پیرامونش. امریکای او همان است که نویسنده‌ی کتاب هم ماندن در آن را نپذیرفت و مرگ خودخواسته را انتخاب کرد.»

فارغ از صحت و سقم این قضاوت، نمی‌توان از سمت و سویی که این عبارات به خواننده می‌دهد چشم پوشاند. مواردی که پیش از این و در ادامه خواهم نوشت مثل همیشه برداشت‌های شخصی من از کتاب است و می‌تواند اشتباه هم باشد.  

نقد جامعه آمریکا

این داستان حاوی نقد اجتماعی است و در این راستا صحنه‌های جذاب و طنازانه‌ای خلق می‌کند و راز توفیق و ماندگاری آن هم در همین امر است. لیکن از چه زاویه‌ای و به کدامین هدف؟! اگر نقد جامعه را همان چیزهایی بیانگاریم که ایگنیشس بر زبان و قلم جاری می‌کند به گمان من راه را اشتباه طی کرده‌ایم. ایگنیشس ناظری نیست که برای ما شرح مشکلات جامعه را بدهد و با موشکافی‌های ویژه‌اش گره‌ها و طریقه باز کردن آنها را عیان کند. او در واقع، هم یکی از محصولات این جامعه و هم یکی از عناصر تشکیل‌دهنده اتحادیه ابلهان است... چیزی بیرون از آن نیست.

او فردی است که به قول امروزی‌ها «رد داده است» و این مربوط به زمان حال روایت نیست بلکه مشخص است در زمان دانشجویی هم دچار توهماتی این‌چنینی بوده است. توهماتی که در سطرسطر داستان (در زمانی که دوربین روایت بر روی او متمرکز است) دیده می‌شود. به شدت بدبین است، همگان را در حال توطئه علیه خود می‌بیند، خودبرتربینی شدیدی دارد و محصولات فکری خود را بسیار متعالی می‌پندارد، خودمدار است و منافع دیگران را به پشیزی هم حساب نمی‌کند، توهم همه‌چیزدانی دارد و خصوصیات دیگری از این دست که نیاز به ارائه نمونه و مثال هم ندارد کافیست کتاب را مثل دیوان حافظ باز کنیم و هرجایی آمد جوابی در مورد مدعیات فوق بگیریم! در نتیجه وضعیت دماغی و روانی او به‌گونه‌ای نیست که او را فردی همانند بهلول و امثالهم بپنداریم. به هیچ وجه! من تعجب می‌کنم که نویسندگان و کامنت‌گذاران (مثلاً در اینجا) چگونه او را واجد «خرد بیش از حد» و توصیفاتی از این دست ارزیابی کرده‌اند. درست است از هر متنی می‌توان تفسیرهای گوناگونی به دست داد اما نه این‌قدر بی‌حساب و کتاب!

اما اگر انتقادات و تاملات ایگنیشس به دلیل مشکلات پارانوییدی و شیزوفرنیک بیشتر مایه طنز است پس چرا این کتاب را یک نقد اجتماعی قابل تامل می‌دانم؟ اینجا پای هدف و نوک پیکان این نقد به میان می‌آید. بدون شک خیلی از جوامع از مادی‌گرایی و دورویی و بی‌عدالتی رنج می‌برند اما این داستان به این قضایا چندان نمی‌پردازد بلکه همه عناصر داستان در پی نشان دادن گستردگی بلاهت در جامعه است؛ نوک پیکان نقد به این مسئله نشانه رفته است. در واقع اتحادیه ابلهان مجموع همه آدم‌های داستان است که تقریباً یک فرد سالم هم در میان آنها وجود ندارد. در ادامه خواهم نوشت که با توجه به داستان این بلاهت‌ها ممکن است از کجا ناشی ‌شوند.

اما نکته‌ای که می‌توان در مورد این جمع گفت این است که علیرغم این حجم بلاهت که در رفتار و افکار شخصیت‌های داستان موج می‌زند، عاقبت آنها همگی تقریباً ختم به خیر می‌شود! ایگنیشس از مخمصه‌ها نجات پیدا می‌کند و می‌تواند تا مدتی مثل یک انگل به میرنا بچسبد و مطابق اصولش زندگی کند؛ میرنا هم می‌تواند در قامت یک نجات‌دهنده ظاهر شود؛ خانم رایلی می‌تواند زندگی بدون پسرش را تجربه کند و خود را خلاص نماید و حتی ازدواج کند؛ مانکوزو هم که بالاخره فردی را دستگیر کرده است می‌تواند در شغل مورد علاقه‌اش پیشرفت کند؛ گاس لوی هم می‌تواند امیدوار باشد که از زیر تقاضای خسارت سنگین خلاص شود و سر و سامانی به کارخانه بدهد؛ جونز هم می‌تواند در کارخانه به کار گرفته شده و از بنیاد لئون لوی جایزه بگیرد و... خلاصه اینکه ظاهراً دوام و بقای جامعه با بلاهت چندان تضادی ندارد.

نویسنده جامعه‌ای را که در آن می‌زیست این‌گونه می‌دیده است و به همین خاطر سرنوشتش را آن‌طور رقم زد. اگرچه نویسنده با مخلوقش ایگنیشس ممکن است وجوه مشترکی داشته باشد اما درست نیست امریکای ایگنیشس را با امریکای نویسنده یکسان بیانگاریم و... پرت‌وپلاهای ایگنیشس کجا و این منظومه منسجم کجا! آن نقد و کیفرخواست تاریخی چیزهایی که از ایگنیشس می‌خوانیم نیست همین کتابی است که نویسنده نوشته است.

ایگنیشس، تسلای فلسفه و عصر روشنگری

تخصص ایگنیشس در فلسفه قرون وسطاست و مقتدایش «بوئتیوس» و کتاب تسلای فلسفه اوست. بوئتیوس (480-524) فیلسوفی است که در روزگار خود ابتدا به ترجمه متون برجا مانده از فلاسفه یونان قدیم پرداخت. او در مشاغل حکومتی مرتبه بالایی داشت اما به خیانت متهم شد و به زندان افتاد و نهایتاً خلاصی نیافت. او کتاب تسلای فلسفه را در آن دو سالی که در زندان و در انتظار مرگ و اعدام بود نوشت که حاصل گفتگوی خیالی او با بانوی فلسفه است. در چنین فضایی طبیعتاً دیدگاه‌های مایوسانه و بدبینانه غالب می‌شود. از آموزه‌هایی که می‌توان ردپای آن را در ایگنیشس دید همین بدبینی، تاثیرات بخت و اقبال مساعد یا نامساعد (فورتونایی که مدام مخاطب ایگنیشس قرار می‌گیرد)، اولویت فعالیت عقلانی و اینکه سعادت انسان از تاملات فلسفی حاصل می‌شود نه فعالیت دیگری، و این‌که سرانجام آدم‌های نیک در این دنیای ناعادلانه مواجهه با سختی و شداید است.

مبنای کار فیلسوفان عصر روشنگری بر تجربه‌گرایی بود، برخلاف اسلافشان که در تعاریف خود از انسان و جامعه و... به تاملات فلسفی صرف تکیه می‌کردند. یکی با رجوع به تاریخ بشر او را موجودی بدسرشت و خونریز تشخیص می‌داد و در نتیجه برای کنترل او حکومتی متمرکز و مستبد را تجویز می‌کرد و دیگری باز هم با رجوع به تاریخ، انسان را موجودی نیک‌سرشت می‌دید و از دل همین رویکرد لیبرالیسم و لیبرال‌دموکراسی زاییده شد. اگر می‌بینیم که ایگنیشس منتقد دموکراسی است و استفاده از زور را جایز و لازم می‌داند به خاطر تاثیرگیری از مثلاً هابز نیست؛ او نمی‌خواهد سر به تن هیچکدام از فلاسفه عصر روشنگری باشد! از نگاه او دوران قرون وسطا دوران نظم و آرامش است و پس از فروپاشی این نظام، «خدایان هرج‌ومرج و جنون و بدسلیقگی مستولی شدند»... و کلاهبردارانی در قامت مصلح و فیلسوف اختیار عقول اروپاییان را به دست گرفتند و مکتوبات و محصولات فکری خود را روشنگری نامیدند. آنها نه تنها با خود روشنایی به همراه نیاوردند بلکه با خود مرگ و نابودی و هرج‌ومرج به ارمغان آوردند و موجبات انحرافاتی عظیم را بنا نهادند.

یکی از این انحرافات عظیم از نظر ایگنیشس، اجبار پیش آمده بعد از این دوران برای «کار کردن» است!

بیش از این تلاش مکن!

قدر مسلم می‌توان گفت پیش از دوران رنسانس تعداد کسانی که لازم نبود برای گذران زندگی خود کار کنند به نسبت دوره‌های بعدی بیشتر بود. از این که بگذریم کینه عمیقی که گاه از لابلای سطور ایگنیشس نسبت به پروتستانتیزم بیرون می‌زند می‌تواند ریشه در تقدیس «کار» توسط پیشروان این نحله داشته باشد. نظریات ایگنیشس در مورد کار کردن اگرچه در نظر مای مخاطب خنده‌دار می‌نماید اما یادمان باشد که این افکار کم پیرو ندارد! همین الان از نگاه اکثریت مردم در جوامع مختلف بهشتِ این دنیا و بهشتِ آن دنیا یک وجه مشترک دارد و آن هم کار نکردن است!

ایگنیشس در مشاغلی که در داستان به آنها می‌پردازد عملاً «کار» نمی‌کند ولی از «سرعت تب‌آلود کار» می‌گوید و اینطور می‌نویسد که به سرعت سرسام‌آور زندگی اداری خو گرفته‌ام...! یا اینکه در همین مدت کوتاه توانسته‌ام روش‌های بسیاری برای کاستن از میزان کار ابداع کنم... یا ابداعم در ارتباط با سیستم بایگانی فعلاً باید مخفی بماند چرا که بسیار انقلابی است... این بخش‌ها از دلنشین‌ترین قسمتهای کتاب است. بی‌تناسب نیست که ترانه مورد علاقه‌اش (ص133) با عبارتی که در تیتر این قسمت آورده‌ام آغاز می‌شود.

فساد و تباهی در جامعه

یکی از نتایج انحرافات عصر روشنگری از نگاه ایگنیشس در فرجام دموکراسی و لیبرالیسم نمود پیدا می‌کند: فساد اجتماعی. او در این مورد بسیار سخن می‌گوید و از قضا خنده‌دارترین موقعیت‌هایی که خلق می‌شود در همین راستاست. به عنوان مثال در همان ابتدای داستان او به همراه مادرش وارد کافه‌ای می‌شوند که از فرط بوی گند و کثیف بودن از مادرش می‌خواهد که هرچه زودتر از آنجا خارج شوند اما وقتی مادر دو سه لیوان مشروب می‌خورد و قصد ترک آنجا را دارد ایگنیشس مخالفت می‌کند چون احتمال می‌دهد که نمایش خاصی قرار است اجرا بشود و با قاطعیت می‌گوید باید این‌قدر اینجا بنشینیم تا فساد و تباهی را از نزدیک ببینیم! (ص34)

تلویزیون و سینما به عنوان مظاهر فساد جامعه حضوری بسیار پررنگ در برنامه روزانه او دارند و باصطلاح بدون آنها روزش شب نمی‌شود. مرا به یاد آدم‌های آشنایی انداخت!! خواننده این سطور چنانچه کتاب را خوانده باشد نمونه‌های جالب زیادی در این رابطه به خاطر خواهد آورد اما من نمونه‌ای را ذکر می‌کنم که ممکن است از نگاه خواننده پنهان مانده باشد. یکی از دفعاتی که به سینما می‌رود در صحنه‌ای از فیلم که «نیمه‌مات عاشقانه» خوانده می‌شود او کم‌کم کنترلش را از دست می‌دهد و هیستری بر او چیره می‌شود و طبق معمول با صدای بلند در سینما اعتراضش را بیان می‌کند (صدا و هیکل او برای مسئولان سینما آشنا و کابوس هر شب آنهاست!). در کلماتی که در این اعتراض (ص352) به زبان می‌آورد دقت کنید. او می‌گوید این صحنه‌های وقیحانه انگار از پشت چند لایه پارچه تنزیپ فیلم‌برداری شده است و در واقع اعتراض او ریشه در این دارد که نمی‌توان با این عدم وضوح صور قبیحه، نفرت‌انگیزی آن را کاملاً متصور شد!!

او در واقع به وضوح این تصاویر نیاز دارد چرا که با توجه به خصوصیات شخصیتی از ارتباط متعارف با جنس مخالف محروم است و مجبور است نیازهایش در این زمینه را به دست باکفایت خودش برطرف کند! مخصوصاً این روزها که نسبت به هجده سال قبل خلاقیت کمتری در این زمینه از خود بروز می‌دهد...

نکته‌ها و برداشت‌ها و برش‌ها

1) قبل از آغاز داستان جمله‌ای از جاناتان سویفت آورده شده که مرا بسیار به فکر انداخت... «وقتی نابغه‌ای حقیقی در دنیا پیدا می‌شود می‌توانید او را از این نشانه بشناسید: تمام ابلهان علیهش متحد می‌شوند.».... به این فکر می‌کردم آیا این جمله به داستان اشاره دارد؟! که اصلاً اینگونه نیست! یعنی باید قبول کنیم ایگنیشس نابغه حقیقی است؟!!! در این صورت هم باز اشکال داریم چون تمام ابلهان داستان علیه او متحد نشده‌اند! حدس زدم شاید نویسنده آن را با توجه به جواب‌های منفی ناشرین به خودش ابتدای دست‌نویس آورده است. این می‌تواند قابل درک باشد اما باز هم به نظرم کار درستی نیست. در نهایت به این نتیجه رسیدم که نویسنده خواسته است یک بازی طنازانه پیش از شروع داستان با خواننده انجام بدهد. یک نسخه پی.دی.اف از کتاب انگلیسی را دانلود کردم که در کمال تعجب این جمله را نداشت. نمی‌خواهم گناه خوانندگانی که آن برداشت‌های عجیب در مورد ایگنیشس را داشتند به نوعی بپوشانم و به گردن این جمله بیاندازم اما دوست دارم در این مورد با کسانی که کتاب را خوانده‌اند بیشتر صحبت کنم. در واقع ذی‌المقدمه را می‌خواستم در مورد این جمله بنویسم!

2) داستان در مقابل فروشگاه بزرگی در نیواورلینز آغاز می‌شود. جایی که اکنون مجسمه برنزی بزرگی از ایگنیشس نصب شده است. اینجا.

3) ایگنیشس به طور متوسط ماهی شش پاراگراف می‌نویسد... به این کار ندارم که خودش هم نمی‌داند در این دفترچه‌های پخش‌وپلا چه چیز نوشته است بلکه بیشتر به همین ماهی شش پاراگراف تاکید می‌کنم! یعنی هر پنج روز یک پاراگراف. نامرد انگشتام درد گرفت!

4) در مورد ریشه‌های بلاهت مورد نظر نویسنده می‌توان به «رویای آمریکایی» و خوش‌بینی مستتر در آن و تعابیر «پیشرفت» و «موفقیت» اشاره کرد. تبلیغات در تلویزیون و سینما و مجلات الگوهایی برای مخاطبین می‌سازد که مظهر سعادت و خوشبختی هستند و این احساس در آنها به وجود می‌آید که می‌خواهند شبیه افراد حاضر در تبلیغ بشوند. این یکسان‌سازی و مشتری‌سازی نهایتاً به تولید انسان‌های سطحی منجر می‌شود که در داستان می‌بینیم. همه شخصیت‌های داستان.

5) ایگنیشس یکی از شخصیت‌هایی خواهد بود که همواره به یاد من خواهد ماند. اما علیرغم اینکه دوستش دارم و در ذهنم ماندگار خواهد ماند به هر حال «ماکتی» از یک فیلسوف بود. مخصوصاً طنین پر تکرار آروغش در داستان!

6) فقط آداب فیلم دیدن ایگنیشس!... خدا نصیب نکند. گاهی این فیلم‌ها به قدر کافی بد بودند که او را چند روز بعد مجدداً به سالن سینما بکشانند! خودآزار هم بود... یاد تحلیلش در مورد زنجیر و معماری به خیر بخصوص در باب پدر خانواده!!! 

7) داستان حسن کچل (لااقل در ورژنی که من در بچگی شنیدم) اینطور بود که پس از سلسله اتفاقاتی او وارد شهری شد و همای سعادت (دقیقاً همان همای پرنده) بر دوش او نشست و حاکم شد و وضعش روبراه شد و برگشت مادرش رو تعجب‌زده و خوشحال کرد! قرار بود این قصه در مذمت سستی و تن‌پروری و کاهلی باشد اما بعد از کمی تلاش و کوشش باز سر و کله‌ی فورتونا پیدا شد!

8) خانم لوی... واااای خانم لوی... با اختلاف در صدر اتحادیه قرار می‌گیرد. درک وارونه‌اش از مسائل معرکه است. بخصوص این درک به قول خودش روشنفکرانه در باب مسئله بازنشستگی خانم تریکسی فوق‌العاده است.

9) عناوین مقالاتی که ایگنیشس به امید چاپ در مجلات نوشته اما هیچکدام را ارسال نکرده است بسیار جالب است (ص129). در آن لینکی که بالاتر گذاشتم یکی از هموطنان کامنتی گذاشته بود که کتاب فاقد حتی یک جمله خنده‌دار بود. من به جای جمله عنوان یکی از مقالات را می‌آورم: «ریاضت و پرهیز، ایمن‌ترین روش کنترل جمعیت»!!! احتمالاً هفت هشت سال قبل که این کتاب روی بورس بود و همه به یکدیگر آن را تعارف می‌زدند عده‌ای دچار این شائبه شدند که رسالت این کتاب خنداندن خواننده است آن هم خنداندن از نوع طنزهای سریالی!

10) در صحنه‌ای از داستان جونز دود سیگارش را به سمت ایگنیشس می‌فرستد و او ضمن بیان اعتراضش عنوان می‌کند ریه‌هایش به دلیل اینکه حاصل لقاح بی‌مایه‌ای بوده است اشکال دارد (ص357). شرح این لقاح بی‌مایه بعد از دیدن فیلمی در سینما در ص120 آمده است اما من دقیقاً متوجه روش غیرمستقیمی که آقای رایلی مهربان (پدر) امتحان کرد و منجر به شکل‌گیری نطفه ایگنیشس شد نشدم. حدس می‌زنم یک روش جلوگیری بوده است که ناموفق از کار درآمده است. بیچاره آقای رایلی تا آخر عمر دیگر به سینما نرفت! این بخش را با نسخه انگلیسی تطبیق دادم و نقصی در نسخه فارسی ندیدم.

11) «... می‌خوای یک بورژوای تمام عیار بشی. تمام‌تون مغزشویی شده‌اید. تصور می‌کنم دوست داری تبدیل به یک آدم موفق یا فرومایه‌ای از این دست بشی.»

12) رویکرد میرنا در حل مسائل اجتماعی طبعاً خنده‌دار و جالب است. آقا خدایی اونایی که نوشتند هنگام خواندن این کتاب اصلاً نخندیدند بی‌انصافی کردند. قبول دارم که تعاریف ذکر شده در مقدمه کتاب توقع آنها را بالا برده و بعد شاکی شده‌اند. وقتی کتابی توی بورس قرار می‌گیرد این معضلات را هم دارد. طنز داستان دوزاری نیست... دو دلاری است.

13) کلود روبیشا (پیرمرد جلوی فروشگاه) در همه جا ردپای کمونیسم را می‌بیند که یادآور دوره مک‌کارتیسم است. همه این موارد خنده‌دارند منتها خنده‌هایی زهرآلود. مادر به کلود:«راجع به آدمی که صلح می‌خواد چی فکر می‌کنی کلود؟» و پاسخ:«به نظر من که یه‌جورایی کمونیسته.» مکالمه این زوج چندتا آس دیگر هم دارد. نصیحت کردن! یا همه بیگناهند مگر...! کمونیس کمونیس کردن این افراد کلی حرف دارد.

14) بدون اشاره به پلیس نمی‌شود مطلب را به پایان رساند!