جاسوسی که از سردسیر آمد جان لوکاره

چه کسی جاسوس است!؟ جیمز باند, ادوارد اسنودن, ماتاهاری, سعید واجبی, آن مردی که زمان اصلاحات با چمدان آمد... می‌بینید؟! چنان متنوعند که اساسن نمی‌توان یک قالب مشخص برای آنها تصور کرد. یکی مانند جیمز باند ابزار و وسایل عجیب و غریب به همراه دارد, یکی مثل اسنودن برای صد سال اطلاعات سری دارد و حالا حالاها سرگرم‌مان می‌کند, یکی معصومیت خاصی در چهره دارد (جیسون بورن) و یکی دیگر تا صد سال دیگر هم چهره‌اش از سایه خارج نمی‌شود.

وقتی الان "خرگوش" می‌تواند جاسوسی کند, حتمن در آینده نه‌چندان دور "هویج" هم قابلیت جاسوسی خواهد داشت و ما هنگام خوردن سوپ نیز باید حواسمان شش دانگ جمع باشد که بند را آب ندهیم. اصلن چرا راه دور برویم؟ همین سیستم مخابرات... هیچ‌کس تنها نیست!... این یک شعار تبلیغاتی نیست. پشت پرده این تکنولوژی کلی ایده برای تنها نماندن آدم‌ها خوابیده است! یاد رمان بااهمیت "میرا" به خیر...

چند روز قبل یک آقای مخابراتی آمده بود تا پسرش را از تنهایی در بیاورد و برای این کار در نظر گرفته بود که ایشان را باجناق بنده نماید! ما هم مثل یک میله‌ی متشخص نشستیم و به حرف‌های ایشان در مورد حرفه‌شان گوش دادیم. غیر از مسایل کنترلی مخابرات که هوش از سر آدم می‌پراند، از جمله متوجه شدم افرادی که در بخش ماکروویو کار می‌کنند همه دختردار می‌شوند! خب این نکته جالب و کاربردی بود. من به خواهرزن‌جان گفته‌ام عجله نکند تا لااقل ما در این مراسمات با حقایق بیشتری از مشاغل مختلف آشنا شویم. از کجا معلوم...شاید در یک روز زمستانی وقتی ما پرسیدیم آقا‌داماد شغلشان چیست؟ پدرشان خیلی متین و محکم بگوید بنده‌زاده جاسوس هستند! و فردای آن روز در وبلاگمان تیتر بزنیم: باجناقی که از سردسیر آمد!

*****

جان لوکاره نام مستعار آقای دیوید جان مور کورنل است که حدود ده سال در سیستم اطلاعاتی انگلستان کار کرده و بعد به جرگه نویسندگان پیوسته است. معروف‌ترین اثرش همین کتاب است که در لیست 1001 کتابی که قبل از مرگ باید خواند حضور دارد... داستانی مشهور در ژانر جاسوسی که بر اساس آن فیلم هم ساخته شده است که من دقیقن در صفحات آخر به یادم آمد فیلم را در سالهای خیلی دور دیده‌ام!

پ ن 1: ادامه مطلب مختصری در مورد خود کتاب نوشته‌ام و به هیچ وجه خطر لوث شدن ندارد.

پ ن 2: مشخصات کتاب من؛ ترجمه فرزاد فربد, انتشارات جهان کتاب, تیراژ 1100 نسخه, 281 صفحه, قیمت 5500 تومان.

پ ن 3: نمره کتاب 3.5 از 5 می‌باشد.

پ ن 4: کتابهای بعدی به ترتیب؛ سکه‌سازان (آندره ژید) خانواده پاسکوآل دوآرته (خوسه سلا) خاطرات یک گیشا (آرتور گلدن) و بلم سنگی (ژوزه ساراماگو) خواهد بود.

 

"آلک لیماس" مسئول شبکه جاسوسی دستگاه اطلاعاتی انگلستان در برلین، در دوران جنگ سرد است. جاسوس کهنه‌کاری است و عناصری در آن‌سوی دیوار برلین دارد که دسترسی به اسناد فوق‌سری دارند. در ابتدای داستان لیماس در این‌سوی دیوار به انتظار فرار یکی از اصلی‌ترین منابعش از آن‌طرف دیوار است... چندی است که افرادش یکی‌یکی به طرز مشکوکی کشته می‌شوند و حالا در همان ابتدای داستان متوجه می‌شویم که کل شبکه‌اش نابود شده است و او باید دست خالی به لندن بازگردد. توبیخ و شوت شدن به بخش‌های دفتری در انتظار اوست. اما بازی پیچیده‌ای آغاز می‌شود...

جاسوس که از سرما خلاص شد

در صحنه ابتدایی داستان, سرمای زمستان و آن فضای جنگ سرد با هم تلاقی می‌یابند و علاوه بر آن، تنهایی و بی‌اعتمادی در روابط آدم‌ها که لازمه این شغل است, همه دست به دست هم می‌دهند تا برودت خاصی را ایجاد نمایند. لیماس آرزوی خلاص شدن از این سرما را دارد. حتمن در برخی فیلم های جاسوسی دیده‌اید که معمولن جاسوس به دنبال انجام کاری است تا بتواند پس از پایان کار، خودش را از این شرایط جهنمی نجات دهد. جهنمی که سرد است. این آرزوی تقریبن عام به صورت خلاقانه ای بر روی جلد می نشیند.

البته این عنوان در ایران, برای جذابیت کار و جذب مخاطب و همسویی با نام فیلم تغییر یافته است و مترجم هم به آن اشاره کرده است. اما کو مخاطب!؟ برای 1100 نسخه! عنوان رمان البته به‌گونه‌ای انتخاب شده است که همیشه در ذهن می‌ماند.

چرا نوبت این کتاب جلو افتاد!

یک روز در همین عید گذشته جلوی تلویزیون ولو بودم و داشتم با کنترل تسبیح می‌گفتم. در شبکه نمایش نقد فیلمی جاسوسی در حال پخش بود. توی همان نگاه اول جذب شدم (منظور یکی دو جمله اولی که من شنیدم). زیرنویس آمد که پخش مجدد فلان ساعت و دیدم به برنامه‌ام می‌خورد! (آخه شما باور می‌کنید کسی توی عید برنامه داشته باشه!!) اما ناگهان گوینده‌ی متن نام کتاب "جاسوسی که از سردسیر آمد" را آورد و من اینطور شنیدم یا اینطور به نظرم رسید که فیلم بر اساس این کتاب ساخته شده است لذا بلافاصله تلویزیون را از برق کشیدم! به هیچ وجه دلم نمی‌خواست فیلمی را ببینم که کتابش را در کتابخانه‌ام داشته باشم و آن را نخوانده باشم. پس آن روز کذایی را با خیال راحت خوابیدم و بی‌خیال دیدن فیلمی با نام عجیب و جذاب "خیاط، بندزن، جاسوس، سرباز" شدم تا اینکه کتاب را دست گرفتم! طبعن با توجه به آن چند جمله‌ای که از نقد شنیده بودم و با توجه به متن کتاب ذهنم به دنبال یافتن خائن بود... وقتی به اواخر کتاب نزدیک می‌شدم به مرور مشکوک شدم چون اثری از خیاط و بندزن و این قبیل رمزها نبود. رودست خورده بودم! آن فیلم چیز دیگری بود و بر اساس رمان دیگری از همین نویسنده ساخته شده بود و طبعن برخی شخصیت‌ها مشترک بود. بگذریم... یعنی کار دیگری غیر از گذشتن نمی‌شود کرد! حوادث آخر داستان هم به وضوح یادم آورد که فیلم اصلی را سالها پیش دیده‌ام... اما کتاب چیز دیگری است. این کتاب را به علاقمندان ژانر معمایی پیشنهاد می‌کنم.