دختری در قطار - پائولا هاوکینز

«ریچل» زن جوانی است که هر روز صبح از منطقه‌ای در حومه با قطار به لندن می‌آید و عصر بازمی‌گردد. قطار همواره در نقطه‌ای از مسیر، خارج از ایستگاه، توقفی کوتاه دارد؛ جایی که مشرف به تعدادی خانه است. یکی از عادت‌های ریچل این است که از پنجره قطار به یکی از این خانه‌ها نگاه کند و در ذهن برای ساکنین آن داستانسرایی کند. در این خانه زوج جوانی زندگی می‌کنند و گاهی ریچل آنها را روی تراس در حال خوردن چای و... می‌بیند. از نظر ریچل زندگی آنها بسیار عاشقانه است؛ مردی مهربان و باشخصیت به نام جیسون که احتمالاً پزشکی دلسوز است و چنانچه در اقصا نقاط عالم حادثه‌ای رخ دهد برای کمک به آسیب‌دیدگان احتمالی سر از پا نمی‌شناسد! زن نیز با نام جِس احتمالاً هنرمندی است که در صنعت مُد فعالیت دارد و... خلاصه از نظر ریچل زندگی بی‌نقصی دارند.

دلیل این تصور رومانتیک چندان پیچیده نیست. ریچل تا همین دو سال قبل، چند پلاک آن‌طرف‌تر از این خانه، با همسر سابقش «تام» زندگی می‌کرد. این ازدواج به‌خاطر خیانت تام به شکست انجامید و در حال حاضر، تام با همسر جدیدش «آنا» و دخترشان در همان خانه زندگی می‌کنند. ریچل رویاها و آرمانهای خودش را در این تخیل ذهنی زنده می‌کند. این کار هر روزه ریچل است تا اینکه در همان اوایل داستان با صحنه‌ای مواجه می‌شود که فانتزی ذهنی او را منهدم می‌کند: مردی غریبه جس را در حیاط خانه به آغوش کشیده و عاشقانه می‌بوسد. این برای ریچل که مدتهاست گرفتار الکل است ضربه سنگینی است. چند روز بعد در حال مستی، تصمیم می‌گیرد به آن خانه نزدیک شود اما حادثه‌ای عجیب رخ می‌دهد که او و ما را تا انتهای کتاب به دنبال خود می‌کشاند.

تریلر به داستانهایی گفته می‌شود که هیجانی در خواننده ایجاد می‌کند و او را از طریق قرار دادن در شرایط تعلیق دچار کنجکاوی و احساساتی نظیر ترس و دلهره و... می‌کند. در توصیف این کتاب اصطلاح تریلر روان‌شناختی زیاد به کار برده شده است که در واقع به تلاش نویسنده در نزدیک شدن به ریشه‌های روانی رفتارهای شخصیت‌های اصلی داستان اشاره دارد. این امر در واقع حاصل انتخاب زاویه اول‌شخص است. این داستان از زاویه دید سه زن روایت می‌شود: ریچل، آنا، و مگان (همان جِس). جابجایی زاویه دید به نویسنده و خواننده کمک می‌کند تا به آدم‌های درگیر در ماجرا از زوایای مختلف نگاه کند و به برخی ریشه‌های رفتاری آنها نزدیک شود.

******

پائولا هاوکینز نویسنده بریتانیایی در سال 1972 در زیمبابوه به دنیا آمد و در سن 17 سالگی به لندن رفت و پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه به عنوان روزنامه‌نگار در نشریه تایمز مشغول به کار شد. او تا قبل از نوشتن این رمان چندین تجربه نویسندگی دیگر با نام مستعار داشت اما هیچ‌کدام توفیقی نیافتند. دختری در قطار (2015) اما بسیار پرفروش شد و بر اساس آن فیلمی نیز به همین نام ساخته شد. این داستان مهیج و سرگرم‌کننده (البته بسته به نوع خوانندگانش) توانست رکوردهای فروش را جابجا کند. در پشت کتابی که من خواندم عنوان شده است که رکورد فروش هری‌پاتر را پشت سر گذاشته است. اینکه برخی کتاب‌ها چه دارند که در نقاط مختلف دنیا به فروش می‌روند موضوع جذابی برای تحقیق است اما وقتی از میان این کتاب‌های پرفروش، گاهی یکی دو کتاب در ایران هم پرفروش می‌شود موضوع جذاب‌تری برای تحقیق است. عجالتاً به هر علتی که باشد، این پرفروش شدن جای خوشحال شدن دارد. اما وقتی در ایران کتابی پرفروش می‌شود پدیده‌ای رخ می‌دهد که من اسمش را می‌گذارم ال‌دومینو!... یک‌جور ناهنجاری یا طوفان است که در اثر آزاد شدن انرژی انباشته شده ناشرین، از مرکز و شهرهای بزرگ گرفته تا قم، رخ می‌دهد. مثلاً همین کتاب پس از گل کردن، تاکنون توسط 17 ناشر و مترجم مختلف (که ان‌شاءالله همگی واقعی باشند) به بازار روانه شده است.

در ادامه مطلب به برخی برداشت‌های خودم اشاره خواهم کرد.

.........

مشخصات کتاب من: ترجمه خانم محبوبه موسوی، نشر میلکان، چاپ شانزدهم 1396، تیراژ 1000 نسخه، 319 صفحه.

پ ن 1: نمره من به کتاب 3.6 از 5 است.گروهA (در سایت گودریدز 3.91 از مجموع 1738177 رای که واقعاً از لحاظ تعداد رای خیره‌کننده است. در سایت آمازون 4.1 )

پ ن 2: من از ترجمه‌ای که خواندم راضی بودم.

  

برداشت‌ها و برش‌ها

1) ایها الناس! آنچه از دریچه اینستاگرام و امثالهم می‌بینید نمایی از زندگی دیگران است. این «نما» ممکن است ارتباط چندانی با واقعیت زندگی دیگران نداشته باشد.

2) انسانها ذاتاً حقیقت‌طلب هستند اما معمولاً در طلب حقیقتی هستند که با پیش‌فرض‌های ذهنی‌شان تطابق داشته باشد!

3) جنایت و خیانت محصول دوران مدرن نیست لذا بهتر است بعد از خواندن این کتاب و نظایر آن جوگیر نشویم که واویلا! بشر به کجا می‌رود؟! بشر در گذشته هم همین جاها بوده است!

4) این کتاب در گروه عامه‌پسند جای می‌گیرد اما عامه‌پسندخوانانِ ما با عامه پسندخوانانِ ممالک دیگر بعضاً تفاوت‌هایی دارند. بنا به تجربه‌ی من در اینجا عمدتاً دوست دارند در کنار شخصیت‌های شرور یک‌سری شخصیت‌های کاردرست هم حضور داشته باشند و در انتها بخشی از آن بدها به سمت ما خوبان بازگردند! مثلاً در این داستان، دوست دارند که شخصیت گمشده پیدا شود و با شوهرش آشتی کرده و به خوبی و خوشی در کنار هم زندگی کنند! و اگر نویسنده کمی اهلِ دل باشد کاری کند که تام دچار ندامت شده و به نزد ریچل (ریچلی که غول اعتیاد را شکست داده) بازگشته و دوباره کلبه عشق خود را بنا کنند بهتر از قبل!! باور کنید اینها را از خودم درنمی‌آورم... دیدم که می‌گم! البته شاید در بلاد کفر هم این طیف کم نباشند.

5) از نظر این تیپ خوانندگانِ بالا دختری در قطار خیلی افسرده کننده است... سیاه است. سیاه است چون آن فرد یا افراد معصوم به عنوان وزنه‌ی تعادل در این داستان حضور ندارد. این نوع نگاه را نباید ساده گرفت چون فکر می‌کنم مدلی از قضاوت‌های عجیب‌غریبِ ما در متنِ زندگی اجتماعی ماست. وقتی یک فرد خطا می‌کند لزوماً در همه‌ی زمینه‌ها به یک آشغال تبدیل نمی‌شود؛ از این‌رو نمی‌توان ریچل را در شرابخواری، مگان را در بی‌بندوباری و آنا را در فریبکاری و حماقت منحصر کرد و بعد شاکی شویم که آیا نویسنده در اطرافش زن نرمال ندیده است! در واقع این نویسنده نیست که مشکل دارد، مشکل ماییم که سیاه و سفید می‌بینیم.

6) شاید یکی از دلایل اعتیاد ریچل به الکل تام باشد. تام همواره در گذشته و حال در ریچل احساس گناه ایجاد می‌کند. نقطه‌ی اوجش زمانی است که بعد از شبی که با اسکات می‌گذراند احساس می‌کند به تام خیانت کرده است. تصویری که ریچل در بخش دوشنبه 12 آگست 2013 از خودش ارائه می‌کند کاملاً تصویری باورپذیر از انسانی است که عزت‌نفس خود را از دست داده.

7) شاید از دست دادن یک چیز گاهی از نگاه داشتن همان چیز با ضرب و زور بهتر باشد.

8) یک گروه برای فرار از مشکلات خود و فراموش کردن آنها به مخدرات رو می‌آورند و یک گروه برای فرار از خود و فراموش کردن خود...

9) امیدوارم همه در وضعیتی زندگی کنیم که مجبور به دروغ گفتن نباشیم، مجبور به رفتار دوگانه نشویم. این دوگانگی مثل خوره آدم را از پا می‌اندازد.

10) کاش نویسنده در روایت مگان در 7 مارس 2013 و 21 مارس 2013 یکی دو کُد غیرلازم را ارائه نمی‌کرد. به نظرم این یک پوئن منفی برای یک چنین داستانی است.

11) کپه‌های لباس آبی‌رنگ کنار ریل مرا به یاد طپانچه چخوف انداخت... تا آخر همانطور پُر ماند و شلیک نشد! فکر کنم هاوکینز آرسنالی است و این کپه لباس مربوط به طرفدارهای چلسی بوده است که آنجا انداخته‌اند و دیگر به سراغش نیامده‌اند!

12) من هر روز با قطار به خانه می‌روم و گاهی در منطقه‌ی کلاک به خانه‌باغ‌های کنار ریل نگاه می‌کنم اما... طبعاً قدرت تخیلم به اندازه ریچل نیست و البته نوشیدنی خوب هم بی‌تأثیر نیست! برای کلیه‌ی سنگ‌ساز هم می‌گن مفیده!