"برنار" جوان حدودن 18 ساله ایست که به تازگی متوجه شده است که فرزند نامشروع مادرش است. به همین سبب با نوشتن نامه ای تند و تیز به ناپدری از خانه بیرون می زند... شب اول به نزد دوستش "اولیویه" می رود و طبعن با قضایای مرتبط با اعضای آن خانواده بیشتر آشنا می شود. فردای آن روز دایی ناتنی اولیویه به نام "ادوار" وارد پاریس می شود و طی ماجرایی این شخصیت ها به یکدیگر لینک می شوند و...
ادوار شخصیت محوری داستان است. او رمان نویسی است که در حال نوشتن رمانی با عنوان "سکه سازان" است و در دفترچه شخصی اش در مورد وقایع مختلف دور و برش و چیزهایی که در رمانش باید مد نظر قرار بدهد می نویسد. بخشی از داستان از زاویه دید دانای کل و بخشی دیگر از زاویه دید اول شخص روایت می شود که این قسمت اخیر در واقع همان دستنوشته های ادوار است.
داستان بر اساس دو ماجرای واقعی پرورده شده است: یکی باند جاعلین سکه که از نوجوانان برای رواج آن در بازار بهره می برد و دیگری هم خودکشی عجیب یک ... اما تم اصلی داستان "ریاکاری" است. دنیای آلوده و پرفریبی که آدمها مدام سکه های تقلبی به یکدیگر قالب می کنند: تظاهر و ریاکاری.
*****
ترجمه رمان شصت سال قبل و توسط مرحوم حسن هنرمندی انجام شده است و مترجم تلاش نموده همان نثر خاص ژید را دربیاورد, به همین دو دلیل شاید برای خواننده امروزی در برخی قسمت ها کمی غیرملموس باشد...البته این ترجمه کفاف کار را می دهد و خواننده پیگیر تاریخ رمان کارش راه می افتد. این رمان در سال 1925 نگاشته شده است. نویسنده در سال 1947 برنده جایزه نوبل شد..."به پاس نوشته های تاثیرگذار و هنرمندانه که در آنها به توصیف شرایط و مشکلات انسان ها و احساساتی چون عشق به حقیقت و حالات روانی پرداخته است"... این کتاب حاوی یک مقدمه درخصوص جهان داستانی ژید و یک مقدمه درخصوص قرابت های موجود بین برخی افکار ژید و اشعار زبان فارسی و یک موخره جالب که دستنوشته های ژید در زمانی که مشغول نوشتن این رمان بوده است...یعنی حدود پنج سال! از آندره ژید 4 کتاب در لیست 1001 کتاب حضور دارد که هر چهارتا به فارسی ترجمه شده است (هرچند در لیست های ترجمه فارسی شده از قلم افتاده اند) : سکه سازان, در تنگ, رذل, مائده های زمینی.
پ ن 1: مشخصات کتاب من؛ نشر ماهی, چاپ دوم 1388, تیراژ 1100 نسخه, 479 صفحه, 5900 تومان.
پ ن 2: ادامه مطلب خطر لوث شدن ندارد.
پ ن 3: نمره کتاب در سایت آمازون 4.3 , در گودریدز 3.9 , در گوگل بوک 4 و نمره من 3.3 از 5 می باشد.
در قسمتهای قبل رسیدیم به اوضاع ایران بعد از کشته شدن نادرشاه... اینجا... زمانیکه قلمرو پهناور آنزمان در راستای شکافهای قومی قبیلهای، از هم گسست یا بهاصطلاح درست و عامیانه خودمان جر خورد. در واقع ابتدا قشون چندقومیتی نادر از هم پاشید (همیشه ضعیف شدن قدرت مرکزی چنین محصولی داشت) و هرکدام از فرماندهان با قشون خود به منطقه و ایل خود رفتند و برای خود دم و دستگاهی بههمزدند. همینجا جا دارد یک یادآوری از زاویه دید جان فوران بکنم: اتحادهایی که در راستای یک هدف شکل میگیرد, هدفی که به مدد آن شکافها از جلوی چشم دور میشود... و معمولن بعد از مدتی (رسیدن یا نرسیدن به هدف) این اتحادها در راستای همان شکافهای پیشگفته دچار گسست میشود. به این موضوع در انتهای کتاب دوباره خواهیم رسید و البته این وسط مسطها هم!
در همین ایام بود که یک اتحادی در مناطق مرکزی و بین بخشی از قبایل بختیاری و کرد (علیمردانخان, ابوالفتحخان, کریمخانزند) شکل گرفت و آنها یکی از شاهزادگان خردسال صفوی را با عنوان شاهاسماعیل سوم به تخت نشاندند. دو نفر اول با هم به رقابت پرداختند... اولی, دومی را کشت و بعد خودش از سومی شکست خورد و به دست یکی از اطرافیانش کشته شد (چقدر این قصه آشناست!) و بدینترتیب قدرت اصلی حکومت در دستان کریمخانزند قرار گرفت. بعد از این فعل و انفعال، یک دهه شاهد جنگ و درگیریهای خونین بین مدعیان بودیم: آزادخان افغان, محمدحسنخان قاجار و کریمخان... کریمخان در سال 1758 (معادل 1137 شمسی) توانست بزرگترین رقیب خود را که محمدحسنخان قاجار بود شکست بدهد و پس از غلبه بر قاجار, طی شش سال جنگ بر تمام قلمروی ایران (به جز خراسان که به احترام نادر متعرض آن نشد و گذاشت که نوه نادر در آن خطه کار خودش را بکند... و همچنین بخشهایی از شمال آذربایجان و گرجستان و ارمنستان) مسلط شود.
در نیمه دوم قرن هجدهم در دنیا چه خبر بود؟ ما که سراسر قرن را در جنگ داخلی و قبض و بسط گذراندیم!
کریمخان لقب وکیل را برای خود برگزید چون بهنوعی واسطه بین مردم و شاه صفوی بود که البته این بدبخت همچین شاهی هم نبود, چون تا آخر عمر کوتاهش در آباده شیراز, در حصر خانگی بود. بعد از مرگ این شاه, وکیل شاه دیگری انتخاب نکرد. او برای خودش نیز جانشینی مشخص نکرد و مطابق معمول همیشه تاریخ این سرزمین,بعد از مرگ کریمخان دورهای دیگر از جنگهای داخلی بر سر جانشینی آغاز شد. کریمخان طبع رئوفی داشت و همین موجبشد که مدعیان سلطنت کور نشوند ولذا وقتی وکیل از دنیا رفت, این جماعت کورنشده حسابی از خجالت هم درآمدند! و اینجاست که از خودمان می پرسیم: کور کردن یا کور نکردن, مسئله این است.
*****
پ ن 1: ادامه مطلب خطر لوث شدن ندارد!! بلکه فقط شامل چند نکته تستی از این دوران است.
چه کسی جاسوس است!؟ جیمز باند, ادوارد اسنودن, ماتاهاری, سعید واجبی, آن مردی که زمان اصلاحات با چمدان آمد... میبینید؟! چنان متنوعند که اساسن نمیتوان یک قالب مشخص برای آنها تصور کرد. یکی مانند جیمز باند ابزار و وسایل عجیب و غریب به همراه دارد, یکی مثل اسنودن برای صد سال اطلاعات سری دارد و حالا حالاها سرگرممان میکند, یکی معصومیت خاصی در چهره دارد (جیسون بورن) و یکی دیگر تا صد سال دیگر هم چهرهاش از سایه خارج نمیشود.
وقتی الان "خرگوش" میتواند جاسوسی کند, حتمن در آینده نهچندان دور "هویج" هم قابلیت جاسوسی خواهد داشت و ما هنگام خوردن سوپ نیز باید حواسمان شش دانگ جمع باشد که بند را آب ندهیم. اصلن چرا راه دور برویم؟ همین سیستم مخابرات... هیچکس تنها نیست!... این یک شعار تبلیغاتی نیست. پشت پرده این تکنولوژی کلی ایده برای تنها نماندن آدمها خوابیده است! یاد رمان بااهمیت "میرا" به خیر...
چند روز قبل یک آقای مخابراتی آمده بود تا پسرش را از تنهایی در بیاورد و برای این کار در نظر گرفته بود که ایشان را باجناق بنده نماید! ما هم مثل یک میلهی متشخص نشستیم و به حرفهای ایشان در مورد حرفهشان گوش دادیم. غیر از مسایل کنترلی مخابرات که هوش از سر آدم میپراند، از جمله متوجه شدم افرادی که در بخش ماکروویو کار میکنند همه دختردار میشوند! خب این نکته جالب و کاربردی بود. من به خواهرزنجان گفتهام عجله نکند تا لااقل ما در این مراسمات با حقایق بیشتری از مشاغل مختلف آشنا شویم. از کجا معلوم...شاید در یک روز زمستانی وقتی ما پرسیدیم آقاداماد شغلشان چیست؟ پدرشان خیلی متین و محکم بگوید بندهزاده جاسوس هستند! و فردای آن روز در وبلاگمان تیتر بزنیم: باجناقی که از سردسیر آمد!
*****
جان لوکاره نام مستعار آقای دیوید جان مور کورنل است که حدود ده سال در سیستم اطلاعاتی انگلستان کار کرده و بعد به جرگه نویسندگان پیوسته است. معروفترین اثرش همین کتاب است که در لیست 1001 کتابی که قبل از مرگ باید خواند حضور دارد... داستانی مشهور در ژانر جاسوسی که بر اساس آن فیلم هم ساخته شده است که من دقیقن در صفحات آخر به یادم آمد فیلم را در سالهای خیلی دور دیدهام!
پ ن 1: ادامه مطلب مختصری در مورد خود کتاب نوشتهام و به هیچ وجه خطر لوث شدن ندارد.
پ ن 2: مشخصات کتاب من؛ ترجمه فرزاد فربد, انتشارات جهان کتاب, تیراژ 1100 نسخه, 281 صفحه, قیمت 5500 تومان.
پ ن 3: نمره کتاب 3.5 از 5 میباشد.
پ ن 4: کتابهای بعدی به ترتیب؛ سکهسازان (آندره ژید) خانواده پاسکوآل دوآرته (خوسه سلا) خاطرات یک گیشا (آرتور گلدن) و بلم سنگی (ژوزه ساراماگو) خواهد بود.
ادامه مطلب ...
مسیر رفتن من به محل کار چند سالی است که از سرویسهای سازمان جدا شده است. مترو گزینهای است که در تابستان خنک است و در زمستان، گرم. صبح موقع رفتن مثل سرویسها فضایش تاریک نیست هرچند مانند آن همه در حال چرت زدن هستند. این روشنایی و دمای مطلوب، جان میدهد برای مطالعه و چند سالی است که این "زمان" تنها وقت ثابت مطالعه من است. وقتی هم به ایستگاه مربوطه میرسم، اتوبوسی آماده حرکت است و ده دقیقه بعدش جلوی محل کارم پیاده میشوم و حتا چند دقیقهای برای زدن کارت فرجه دارم.
چند روزی است که برنامه حرکت متروها از کرج و توقفات بین راه تغییرات کوچکی کرده است به گونهای که ما 4 دقیقه دیرتر به ایستگاه میرسیم. اتوبوس آماده است و داخلش می نشینیم اما راننده حرکت نمیکند! میگوید به من گفتهاند سر ساعت فلان حرکت کن و من سر همان ساعت حرکت میکنم. و ما تقریبن 14 دقیقه داخل اتوبوس می نشینیم بدون آنکه یک نفر به ما اضافه شود! راننده اما به کار خود و مسئولیت خود پایبند است...
دیشب مسابقه دوم والیبال ایران و لهستان در جریان بود. در چند نمای نزدیک متوجه شدم که لهستانیها داخل گوشهایشان چیزی گذاشتهاند که من اسمش را میگذارم "گوشگیر" و بدین ترتیب خودشان را از صدای کر کننده خلاص کرده بودند... لذا ما بودیم و سوهانی که به روح خودمان میکشیدیم! همینجا داخل پرانتز بگویم که من بهشخصه این نوع تشویق را نمیپسندم چون اساسن این تشویق نیست و فقط میتواند تخریب تیم رقیب باشد؛ اگر نگوییم که گاه روی اعصاب و روان خودمان نیز تاثیر منفی میگذارد. حالا از این قضیه داخل پرانتز بگذریم.
دیشب احتمالن همه متوجه بودند که لهستانیها از گوشگیر استفاده میکنند و این سروصدا تاثیری ندارد اما تماشاگران به کار خود و مسئولیت خود پایبند بودند! احتمالن برخی از آنان باید برای معالجه فتق خود، دیر یا زود به یک جراح عمومی مراجعه کنند... بادی البته سترون!
******
دیشب به برخی دوستان میگفتم که ما به این گوشگیرها باختیم و البته اینرسی بالایمان برای انطباق با شرایط متغیر، که مثالهای متعددی میتوان در همه حوزهها در این زمینه ردیف کرد. شرایط تغییر میکند و ما به کار بیهوده خود پایبندیم!
اگر این گوشگیرها نبودند سوسکشان میکردیم... کافکایی نه بلکه واقعی! اصلن این لهستانیها خیلی نامردند! ما در جنگ جهانی دوم به آوارگان لهستانی پناه دادیم (شاهدش در کتاب گاوخونی آقای مدرسصادقی) حقش بود برای جبران هم که شده به ما میباختند، اما نشان دادند که معرفت ندارند! من به دوستانم پیشنهاد دادم کمپینی راه بیاندازیم و نشستن بر روی "صندلی لهستانی" را تحریم کنیم اما با توجه به علاقه شدید برخی دوستان به این نوع صندلی، پیشبینی کردیم کمپینمان با استقبال مواجه نخواهد شد. پس به پیشنهاد یکی از دوستان تصمیم گرفتیم از این به بعد به صندلی لهستانی بگوییم "صندلی گل محمدی".
*****
پ ن 1: امیدوارم حالا که قضیه گوشگیرها فاش میشود و مورد توجه رقیبان قرار خواهد گرفت، یک مسئولی، یک شیر پاک خوردهای، این تماشاگران فهیم را تفهیم کند که این بوقی که میزنند فقط روی اعصاب خود ماست. اگر موفق شد لطف کند راه موفقیتش را به ما اطلاع دهد بلکه توانستیم اتوبوسرانی را قانع کنیم خودش را با تغییرات جدید منطبق کند.
پ ن 2: امیدوارم مطلب قبلی که دیروز در مورد کتاب سرزمینهای گرگ و میش نوشتم شهید نشود. ولی خب گاهی اجتنابناپذیر است!
سرزمینهای گرگ و میش اولین کتابی است که از کوتزی, برنده نوبل ادبی سال 2003 منتشر شده و شامل دو داستان بلند است. دو داستانی که بهطور خلاصه بیان نوع نگاه مردمان جوامع توسعهیافته به "دیگران" است... و یا به قول علمای عرصه نقد ادبی جزء ادبیات پسااستعماری محسوب میشوند (اینجا را برای مطالعه بیشتر بخوانید).
داستان اول با عنوان "پروژه ویتنام" روایت فروپاشی روانی یک مامور سازمان اطلاعات یا سازمانی از این دست در آمریکا است که خود راوی (یوجین داون) به صورت اول شخص برای ما بیان میکند. او پس از یکسال کار روی این پروژه، در حال تهیه گزارشی در رابطه با روشهایی است که میبایست ارتش آمریکا در پیش بگیرد تا همبستگی و مقاومت ویتنامیها را از بین ببرد. او در واحد اسطورهنگاری فعالیت میکند ولذا گزارشش بر همین پایه استوار است:
اگر بخواهیم راهبری جامعهای را در دست بگیریم یا باید آن را از درون چارچوب فرهنگیاش هدایت کنیم, یا اینکه فرهنگش را ریشهکن سازیم و ساختارهای نوینی را بر آن تحمیل کنیم. تا زمانی که ندانیم ویتنام روستایی بیسواد است, ساختار خانوادگیاش بر پایهی پدر است؛ و نظام اجتماعیاش طبقاتی و نظام سیاسی آن زورمدارانه است, نمیتوانیم چشم رهبری بر اندیشههای ویتنام روستایی را داشته باشیم ]...[ اشتباه است اگر ویتنامیها را افرادی جدا از هم در نظر گیریم, زیرا فرهنگشان آنان را آماده میسازد تا سود خانواده, دسته, و یا دهکدهی خود را به سود شخصی ترجیح دهند. انگیزههای منطقی سود شخصی, نسبت به رهنمودهای پدر و برادران از اهمیت کمتری برخوردارند ]...[ به هر حال, صدایی که از برنامههای ما در خانههای ویتنامیها پخش میشود, نه صدای پدر است, نه صدای برادر. این صدای خودِ ناباور و بدگمان است؛ صدای رنه دکارت ]...[ آنها از این رو شکست خوردهاند که از خردورزی بیگانهای سخن به میان آوردهاند که پیشینهای در اندیشهی ویتنامی ندارد. (صص 44 و 45)
رئیسش (به نام کوتزی) از او خواسته است که در بخشهایی از گزارش تغییراتی بدهد؛ او از نگاه کوتزی ناخرسند و به نیات او ظنین است و با توجه به جایگاه رئیس در ساختار ذهنی اش (همانند اسطوره پدر), رنجیده خاطر شده است. همسر راوی نیز معتقد است که کار او در این پروژه موجب افسردگی او شده و توازن اخلاقیاش بههمریخته است... او به همسرش نیز ظنین است و این مسائل آغاز یک...!
داستان دوم "حکایت یاکوبوس کوتزی" روایت اول شخص یکی از ساکنین هلندیتبار آفریقای جنوبی در اواسط قرن هجدهم است که برای شکار فیل عازم مناطقی میشود که قبل از او "کسی" بدان جا پای نگذاشته است (خود همین به نوعی نگاه اروپائیان را نشان می دهد که بومیهای این مناطق را "کسی" محسوب نمیکنند! لذا اروپائیان کاشف این مناطق میشوند و برای رودها و کوهها و حیوانات اسم میگذارند و ...). او در این سفر تفریحی-اکتشافی با یک قبیله از بومیان آن مناطق روبرو میشود و اتفاقاتی رخ میدهد که نهایتن منجر به...!
******
چون این دو داستان به نوعی خودکاوی و روانکاوی راویان آن است, حذف و سانسور بخشهایی هرچند کوتاه از داستان, آن را دچار نقص میکند و تعداد این موارد در این دو داستان کم نیست. متاسفانه سانسورها و ترجمه بعضن گنگ و عجیب غریب (که در ادامه مطلب نمونههایی خواهم آورد), مانع از این میشود که کتاب را به دوستدارانش توصیه کنم. این کتاب در لیست 1001 کتابی که قبل از مرگ میبایست خواند حضور دارد.
پ ن 1: ادامه مطلب ممکن است اندکی خطر لوث شدن داشته باشد لیکن بخش "ترجمه پستمدرن" را در ادامه مطلب حتمن بخوانید.
پ ن 2: مشخصات کتاب من؛ مترجم محسن کاسنژاد، نشر بیدگل، چاپ اول 1388 ، 1500 نسخه، 212 صفحه، 4200 تومان
پ ن 3: نمره کتاب حاضر 2.9 از 5 میباشد که البته در شرایط ایدهآل چاپ و ترجمه میتوانست حداقل 3.5 باشد.
ادامه مطلب ...