هر از گاهی بنشین فریبا منتظرظهور

مجموعه داستانی شامل 17 داستان کوتاه که گاهی با یکدیگر ارتباطاتی دارند و البته به هم ربطی ندارند و در واقع به همان سبکی که قبلن در اینجا شرح داده ام منتشر شده است. داستانهایی که البته خوشبختانه حاصل کندوکاو نویسنده در سبک ها و تکنیک های مختلف نیست! خوشبختانه اش را می گذارم برای بعد...حد نهایت طبع آزمایی تغییر زاویه دید از راوی اول شخص به راوی سوم شخص یا تغییر راوی اول شخص است؛ ده عدد از داستانها را زنی به نام فرزانه روایت می کند(دو روایت سوم شخص و دو عدد از پنج روایت اول شخص دیگر هم دایی و زن دایی فرزانه هستند) و بدین ترتیب می توان تقریبن مجموعه را ممهور به مهر فرزانه دانست.

فرزانه, انسانی خسته

زنی که الگویش اوریانا فالاچی است و طبعن عاشق حرفه اش یعنی روزنامه نگاری ...حتا اگر قضایایی مثل داستان نهم رخ دهد و حتا اگر رییس سابقش را همچون طاعون بداند(داستان اول) باز هم عاشق شغلش است. اما این شغل به واسطه اتفاقاتی که همه می دانیم از دست رفته است و حالا بیشتر درگیر کارهای روزمره یک زن خانه دار است و البته گاهی نوشتن. می نویسد اما نه آن گونه که بخواهد رقیب ویرجینیا وولف شود و برای نوشته اش کف بزنند (داستان17). از حال و روزش رضایت ندارد و از این زندگی تماماً تکراری دلزده است و به توصیه پزشک روانشناسش می خواهد سرعتش را با زندگی تنظیم کند و گاهی...هر از گاهی بنشیند و فارغ از این سرعت نظاره کند.

عنوان کتاب و داستان اول برای من تداعی کننده این بود که بد نیست آدم گاهی فارغ از روند جاری زندگی بنشیند (به معنای توقف و تامل) و سعی کند دنیای پیرامون خودش را متفاوت از آنچه که فرایند جامعه پذیری در ذهن ما جا انداخته است ببیند...در حقیقت داستان اول چنین موقعیتی را خلق کرده است. اما در ادامه, مسیر چیز دیگری می شود و داستان آخر که همنام عنوان کتاب است تیر خلاص را به ذهنیت من زد! فرزانه علاوه بر این که از روزمرگی می نالد, از نوشتن داستان کوتاه هم حالش به هم می خورد و گویا چاره را در این می بیند که هر از گاهی بنشیند و بی خیال روایتگری شود و به خانواده و بچه ها برسد...

 ***

مشخصات کتاب من: انتشارات مروارید, چاپ اول 1388 , تیراژ 1100 نسخه ,120 صفحه, 2800تومان

.

پ ن: مطالب بعدی به ترتیب ساده دل "ولتر" ؛ ارواح مرطوب جنگلی "حکیم معانی" ؛ قتل در کمیته مرکزی "مونتالبان" ؛ مونالیزای منتشر "گیوا" خواهد بود.

 دلبستگی ساده است

به نظر من بهترین داستان این مجموعه, داستان اول آن است. فرزانه در این داستان به واسطه "نظاره کردن" یک مگس و فارغ از الگوی عام (حمله کردن و کشتن مگس به واسطه علم به مضرات آن است) می تواند این حیوان را در قالب یک دوست ببیند و حتا فراتر از آن او را درک کند. در خلال این رابطه, برخی خصوصیات لازم برای یک دوست با ظرافت از نگاه راوی بیان می شود به عنوان نمونه:

از آن دوست هایی است که اصلاً هیچ چیز بهشان بر نمی خورد و وقتی از در می رانی از پنجره می آیند تو. اتفاقاً این جور آدم ها خیلی خوب اند و من از وقتی بزرگ شدم چنین دوست سمجی نداشتم. همه دوستانم مثل خودم هستند و اگر به شوخی هم بگویی برو, فوراً می روند.

یکی از نکات مورد پسند من, کثرت استفاده از کلمات کشتن, جنازه, لاشه و سلاح در داستان کوتاهی است که می خواهد بگوید دلبستگی یک امر ساده است...این داستان را خیلی پسندیدم.

 نقاط مثبت و منفی

نثر محکم که احتمالن میراث حرفه روزنامه نگاری است, پرهیز از طبع آزمایی های بی ربط و غلظت بالای نگاه انسانی از نقاط مثبت این مجموعه است.

هرچند کار من نقد نیست اما به عنوان خواننده این اشکالات در برخی از داستانها به ذهن می رسد:

دادن اطلاعات اضافه: در داستان "تازه وارد" جمله آخر ص20 اطلاعاتی می دهد که داستان را از لحاظ زمانی دچار مشکل می کند. همچنین بیان فامیلی دایی فرزانه در داستان "سکوت" باعث می شود که راوی داستان "تداعی" و "شهاب" مشخص بشود که البته به خودی خود مشکلی ندارد ولی وقتی چنین لینکهایی بین داستانها برقرار می شود آن وقت آدم دنبال هدف این کار می گردد و وقتی هدف خاصی نمی یابد سرخورده می شود. (همینجا داخل پرانتز اضافه کنم انتخاب نام فامیل شخصیت اصلی داستان "لکنت" هم کمی آزاردهنده است؛ درست نیست برای کسی که خجالتی و مظلوم است نام اطاعتی را انتخاب کنیم...اگر نام نداشت بهتر از این نام بود)

صراحت بیان: بیان صریح برخی افکار و نحوه بیان آن در داستان خیلی حساس است؛ به عنوان نمونه در داستان "چرتکه" اشاره صریح به رابطه چرتکه و خوشبختی آن هم از طریق دستنوشته دوست راوی برای خواننده خوشایند نیست و حس شعار شنیدن به او دست می دهد (لااقل برای من اینگونه بود)...در صورت تعدیل قسمت مورد اشاره اگر تشخیص ارتباط عنوان داستان با متن به عهده خواننده گذاشته می شد بهتر بود.

حوصله در پایان بندی: داستانهای "سنگچین" و "سایه ای در تاریکی" به خاطر پایان بندی شان دچار آسیب شده اند. اولی باورپذیر نیست(معمولاً در صفحات حوادث عکس قربانی را با آن وضعیت نمی اندازند) و دومی هم داستان را به خاطره ای شخصی تبدیل نموده است.

یک ایراد شطرنجی!: ضمن تشکر و تایید نوع نگاه راوی به مسابقات شطرنج در داستان "شط-رنج" که قطعن ریشه در تجارب نویسنده دارد (تایید به خاطر این که یک ورزش و تفریح توسط والدین مورد اشاره در داستان به چیزی تبدیل شده است که فقط موجب رنج می شود) اضافه می کنم بیان جمله چهارم از صفحه 97 (مربوط به داستان "برنده نهایی") نشان از عدم تجربه نویسنده در بازی شطرنج دارد! بعد از گذشت حدود دو ساعت از بازی, راوی از حرکت جدیدی که به ذهنش آمده است می گوید و اضافه می کند که این حرکت را در بازی با پدربزرگش دیده است!! اگر به جای "حرکت" از اصطلاح "وضعیتی مشابه" استفاده می کرد از لحاظ تئوریک قابل تحمل تر بود. این جمله هم مصداق دادن اطلاعات اضافه است که گاهی گریبان داستان را می گیرد.