خرده جنایت های زناشوهری اریک امانوئل اشمیت

 

نمایشنامه ای در یک پرده , رمان کوتاهی در قالب یک نمایشنامه یا به قول یکی از دوستانم یک دیالوگ بلند دو نفره... هرچه که هست , مانند اثر قبلی ای که از این نویسنده خواندم (نوای اسرارآمیز) یک اثر دلنشین برای هر نوع سلیقه ای است. داستانی ساده و کم حجم اما پرکشش و با تعلیق های متعدد.

لیزا و ژیل وارد آپارتمان لیزا می شوند. ژیل بر اثر حادثه ای دچار فراموشی شده است و دو هفته در بیمارستان بستری بوده است. لیزا تحت عنوان همسر ژیل تلاش می کند تا حافظه او را باز گرداند و البته در این رهگذر شیطنت هایی هم می کند ... هوم! حالا که شخصیت خودش را به یاد نمی اورد بد نیست که برخی خصوصیات دلخواه مان را به عنوان خصوصیات طرف جا بزنیم و به خورد او بدهیم و بدین ترتیب یک شوهر طراز نوین خلق کنیم! نه؟... لیزا تلاش می کند و ژیل به این تلاش ها به دیده سوءظن نگاه می کند. ژیل که نویسنده داستانهای جنایی بوده است تلاش می کند همانند یک کارآگاه پرده از حقایق بردارد و بدین ترتیب یک دیالوگ بلند دو نفره شکل می گیرد که در آن , لحظات و اندیشه های قابل توجهی خلق می شود...

نویسنده تلاش می کند که یک سری سوال های عام پیرامون مسائلی عام (حقیقت , زندگی زناشوی , عشق و امثالهم ) در ذهن مخاطب ایجاد کند و رندانه از کنار جواب دادن به آن عبور کند چرا که اعتقاد دارد برای برخی موضوعات انسانی جواب عام و جهانشمول و یکسانی وجود ندارد. لذا با این توضیح به برداشت هایی شخصی از داستان می پردازم که در ادامه مطلب خواهم آورد.

***

این نمایشنامه کوتاه 87 صفحه ای ، توسط خانم شهلا حائری ترجمه و نشر قطره آن را منتشر نموده است و از سال 1383 تا کنون به چاپ سیزدهم نیز رسیده است (با قیمت 3500 تومان).

.

پ ن 1: کتاب های بعدی از این قرار خواهد بود؛ "خرمن سرخ" داشیل همت (اگر به رمان جنایی علاقمندید) ، پرنده خارزار کالین مکالو ، آویشن قشنگ نیست حامد اسماعیلیون.

پ ن 2: بعد از قرار دادن مطلب خرمن سرخ ، انتخابات بعدی برگزار می شود.

برداشت ها و برش ها

1-      آدم ها برای این که بفهمند واقعن چه شکلی هستند و چه افکاری دارند و شخصیت خود را بشناسند و کشف کنند , نیاز به رابطه دارند. یعنی این چیزها در خلال یک رابطه مشخص می شوند و در خلاء آدم ها بی شکل اند.

2-      عوض کردن افکار و رفتار شریک زندگی یک رویاست, رویایی که تحقق پیدا نمی کند. مرتکب تلاش بیهوده نباید شد.

3-      دانستن واقعیت ها همیشه موجب آرامش نمی شود. گاهی تجسم واقعیات به آن صورت که ما می خواهیم, بهتر جواب می دهد.

4-      فرسودگی در زندگی مشترک می تواند یک واقعیت باشد نه یک مشکل.

5-      چرا قرص هایی که موجب فراموشی می شود ساخته نمی شود!؟ (یا هست و من خبر ندارم؟) فراموشی کامل یا موقت (مثلن یک ماهه, یک ساله و...) گاهی کاربرد های خوبی دارد و مشتری زیاد خواهد داشت. این یک ایده تجاری است!

6-      همیشه از آدمایی که از خشم, غصه, دلهره یا عصبانیتشون فرار می کردن و قرصای آرام بخش می خوردن بدت می اومد. فرضیه ات هم این بود: این دوره زمونه مردم رو آن قدر نازنازی کرده که حتا می خواد وجدان آدمارو هم به دوا ببنده ولی موفق نمی شه که انسان بودنمونو معالجه کنه. گفتم که ایده موضوع بند 5 یک ایده تجاری است!!

7-      گاهی در گذشته ما وقایع یا اعمالی هست که آگاهی یافتن از آن موجب تشویش و سقوط روانی و امثالهم می گردد. بی خبری از آن ها و فراموشی آنها خوش خبری است. گفتم که ایده بند 5 یک ایده تجاری خوب است!

8-      جنایت یا خرده جنایت در صورت لزوم باید تمیز انجام شود. اگر توانایی آن را نداریم مرتکب نشویم!

9-      انتخاب قله بلند اهمیت بالایی در میزان انگیزه صعود دارد.اگر خود عمل صعود کردن را اصل بدانیم , قله هر چه بلندتر بهتر و اگر رسیدن به قله را اصل بدانیم خب داستان متفاوتی است!

10-  یک تزی در جایی از داستان مطرح می شود که من هنوز کامل هضمش نکرده ام. در این خرده جنایت ها چه کسی دست بالا را دارد؟(ص56 و 57) جوابی که لیزا دارد همان تزی است که گفتم: کسی که کوتاه می آد. اون می تونه اختیار بازی رو دست بگیره. عدم هضم به معنای عدم قبول نیست بلکه به معنای در حال نشخوار است.

11-  تفاوت های فیزیولوژیک زن و مرد (نظیر تفاوت هایی که از سنین میانسالی به بعد رخ می دهد) و تفاوت های فکری دو طرف, خواه ناخواه موجب نابرابری و ناآرامی در زندگی مشترک می شود. از نظر نویسنده این که این قضیه موجب از بین رفتن احساس نشود و با وجود همه خرده جنایت هایی که رخ می دهد , آن نابرابری ها و ناآرامی ها مبدل به خشونت نشود و داستان آن گونه که دیدیم به پایان برسد خبر امید بخشی است. به شرط این که تدام زندگی مشترک ریشه در حفظ منافع , ترس از تغییر , وحشت پیری و ترس از تنهایی نداشته باشد.

12-  عشق یک جنبه حیوانی و غریزی دارد که با هیچ شعار آزادی محور و مدرن (و حتا پست مدرن!) ی کنار نمی آید و کماکان سنتی باقی می ماند : انحصارطلب است.

13-  عقل گرایی عاشقانه به قول ژیل چنین چیزیه: تا وقتی که اوهام عاشقانه مون ادامه داره همدیگه رو دوست داریم, همین که تموم شد همدیگه رو ترک می کنیم... و در چند سطر بعد: خلاف طبیعته که آدم برای همیشه و طولانی مدت کسی رو دوست داشته باشه. و بعد از آن راهکاری که ارائه می شود برای این موضوع چنین است: ...باید عدم اطمینان و تردید رو قبول کرد, از امواج سهمگین گذشت, کاری که فقط با اعتماد میشه انجام داد,باید خود را به امواج متضاد و متناقض سپرد, گاهی شک, گاهی خستگی, گاهی آسایش, ولی در ضمن باید دائم خشکی رو هم در نظر داشت. و این به نظرم از مهم ترین قسمت های کتاب بود.

14-  سعی کنیم کمتر نقش آدم خوبه را بازی کنیم گاهی هم این نقش را به طرف مقابل واگذار کنیم.

***

 نقد و تحلیل های زیادی برای این نمایشنامه در فضای مجازی موجود است که برخی از لینک ها را برای مطالعه بیشتر می آورم:

در جستجوی حقیقت از دست رفته / میثم نبی

تاملی بر خرده جنایت های... /نیما حسندخت

در باب خرده جنایت های.../ مرد مرده