اروپایی‌ها – هنری جیمز

«یوجینا» و برادرش فلیکس دو اروپایی هستند که برای دیدن اقوام آمریکایی خود وارد بوستون شده‌اند. یوجینا زنی سی‌وسه‌ساله است که با یک شاهزاده (از حکومتهای محلی درجه n در اروپا) ازدواج کرده اما در کش‌وقوس جدا شدن است؛ او زنی باهوش، مبادی آداب، بلندپرواز، شیک‌پوش، نازک‌طبع، باوقار، نکته‌سنج و حاضرجواب است. فلیکس جوانی بیست‌وهشت‌ساله است که بیشتر اوقات خود را به نقاشی می‌پردازد. او فردی خوش‌بین، شاد، باهوش، قانع، شوخ و مهربان است.

یوجینا می‌داند که دایی ناتنی آنها (آقای ونتورث) فردی ثروتمند است و به نوعی اگر تردیدی در این خصیصه داشت به این سفر نمی‌آمد تا بخت و اقبال خود را در این سرزمین دور بیازماید. خانواده ونتورث (آقای ونتورث و دخترانش شارلوت و گرترود و...) با آغوش باز پذیرای این مهمانان می‌شوند؛ مهمانانی که از لحاظ فرهنگی تفاوت‌هایی آشکار با آنها دارند که منبعث از محیطی است که در آن پرورش یافته‌اند.

این تقابل دستمایه‌ی کار نویسنده شده است تا به مقایسه خلقیات و فرهنگ اروپایی و آمریکایی در اواخر قرن نوزدهم بپردازد؛ مضمونی که در کارهای دوره اول هنری جیمز (آمریکایی، دیزی میلر، تصویر یک زن و این داستان) تکرار شده و دغدغه ذهنی او بوده است.

خانواده ونتورث علی‌رغم داشتن پول، آزادی و موقعیت، خانواده‌ای شاد نیستند و چندان به دنبال تفریح و لذت بردن از زندگی نیستند و در واقع به قول راوی برداشت آنها از زندگی دردناک است. آمریکایی‌های داستان به زندگی به عنوان یک «تکلیف» و «مسئولیت» نگاه می‌کنند درحالی‌که اروپایی‌های داستان، زندگی را یک «فرصت خوب» تلقی می‌کنند. برای آمریکایی‌های داستان این تصور سخت است که برای لذت بردن از زندگی لازم نیست دست به کار بد یا غیرمتعارف زد و شاید به همین خاطر است که نوعی احساس گناه و عذاب در پس ذهنشان حضور دارد که به‌نوعی (با توجه به داستان) ریشه در تربیت مذهبی آنها دارد.

داستان شروع خوبی دارد اما بعد از چند فصل کشش خود را از دست می‌دهد و در انتها به سبک سریال‌های عامه‌پسند به پایان می‌رسد. همانطور که در پست قبلی اشاره کردم این داستان جزو کارهای مهم و قوی نویسنده محسوب نمی‌شود اما این ضعف سبب نشده است که در دو سوی آتلانتیک بارها و بارها تجدید چاپ و خوانده نشود.  

.................

مشخصات کتاب من: ترجمه فرشته داوران- عباس خلیلی، نشر مرکز، چاپ اول 1367، تیراژ 3000 نسخه، 270صفحه

.................

پ ن 1: نمره من به کتاب 2.9 از 5 است. گروه A (نمره در گودریدز 3.61 نمره در آمازون 3.8 )

پ ن 2: نامه‌ی خانم یوجینا را در ادامه مطلب آورده‌ام.

پ ن 3: کتاب بعدی «سفید بی‌نوا» اثر شروود آندرسن خواهد بود. خیلی اتفاقی زمان سه داستان اخیر تقریباً به هم نزدیک بود اما سه وجهه متفاوت از آمریکای نیمه دوم قرن نوزدهم را در این سه روایت می‌بینیم. در دلبند نوک پیکان به سمت سیاهان و مسائل آنها نشانه رفته بود، در اروپایی‌ها به یک خانواده از قشر مرفه پرداخته شده و در داستان بعدی تکاپوی قشر عظیمی از جامعه در مسیر صنعتی‌شدن مورد توجه قرار گرفته است.

 سلام جناب میله عزیز

رک و راست باید بگویم قصد نداشتم پاسخ نامه شما را بدهم. با این نمره‌ای که به داستان داده‌اید چگونه انتظار پاسخ دادن به نامه‌تان را دارید؟! ثروت و خصوصیات آنچنانی هم که ندارید و ووآلا! اوضاع کشورتان هم به‌گونه‌ای نیست که رغبتی برای پاسخ دادن به وجود بیاورد. الان خودم متعجبم که چرا مشغول نوشتن هستم، شاید از تحریکات خدای ادبیات باشد که مرا به پشت میز تحریر کشانده است.

فکر کنم شما انتظار داشتید که نویسنده از کلاهش خرگوش بیرون بیاورد و چون این اتفاق رخ نداده است سرخورده شده‌اید درحالی‌که هدف نویسنده نشان دادن تفاوتهای فرهنگی مردمان دو قاره بوده است و در این راستا به نظرم توفیق داشته است. شما فصل یک و دو را اگر دوباره بخوانید خواهید دید چه موجز و موثر و با ظرافت این تفاوت را نشان داده است. مثلاً آن صحنه‌ای که شارلوت از گرترود می‌خواهد در مورد شالی که به سر کرده است نظر بدهد. شارلوت نه‌تنها هیچ عنایتی به کارکرد شال در جهت جلوه زیبا داشتن ندارد بلکه اساساً اهمیت زیباتر به نظر رسیدن را نفی می‌کند. در همین صحنه به موضوع رفتن یا نرفتن به کلیسا توجه کن! رفتن به کلیسا یک تکلیف است که آدم‌های نرمال نباید آن را از دست بدهند و گرترود که نمی‌خواهد این هفته به کلیسا برود، از نظر دیگران دچار اضطراب یا افسردگی شده است! در واقع خیلی ساده کُم ایل فو یک جامعه مکانیکی را به تصویر می‌کشد که افراد آن همچون پیچ و مهره می‌بایست کارکردی که برایشان تعریف شده است را به انجام برسانند. این کم هُنری نیست.

بیش از این نمی‌خواهم از داستانی که خود در آن حضور داشتم دفاع کنم لذا به سوال شما درخصوص رفتن از آمریکا می‌پردازم تا سُ سُرا کِلِر اُموان. درست است که برای من امکان دستیابی به ثروت وجود داشت اما زندگی برای من همچون فرصتی است که می‌بایست در آن توانایی‌های خود را بروز بدهم. اگر من نتوانم بر اطرافیان خود تاثیرگذار باشم از این فرصت بهره نبرده‌ام و بالطبع احساس شادی نخواهم کرد.

جامعه‌ای که من در آن زمان دیدم هیچ‌گونه ظرافتی را برنمی‌تافت. خیلی خشک بود. عقلانی بودن یا مکانیکی بودن همه امور برای من ملال‌آور است. پس جایگاه احساس و هنر کجاست؟ عقل به طرز ملال‌انگیزی صاف و یکنواخت است؛ همانند تختخوابی است که تشکش را برداشته باشند. گاهی اوقات آدم باید حواسش باشد در چه زمینی بذر آینده خود را می‌کارد! و باید همواره حساب و کتاب کرد چیزی که به دست می‌آوریم با توجه به زحمتی که می‌کشیم و چیزی که از دست می‌دهیم (عمر) باصطلاح می‌ارزد یا خیر. برای من ارزشش را نداشت.

این امر البته مربوط به آن زمان است، زمانی که زندگی سرعت و شتاب الان را نداشت. طبعاً برای شما که از بیخ و بن در جامعه‌ای متفاوت زندگی می‌کنید ممکن است چنین نکته‌پردازی‌هایی قابل درک نباشد همانطور که ماندن شما در آنجا برای من قابل درک نیست! ووپِلِزانته!  

هنری جیمز هم علیرغم علقه‌ها و علاقه‌هایی که در آن سرزمین داشت به اروپا آمد. می‌دانید که خود او هم خصوصیاتی داشت که شاید برایش ماندن در آنجا آسان نبود. در چند پاراگرافی که به زندگینامه هنری پرداخته بودید هیچ اشاره‌ای به این خصوصیات نداشتید... گویی گرایشات ایشان یک بیماری یا یک نقطه ضعف اساسی بوده است که شما بزرگوارانه از کنار آن گذشته‌اید درحالی‌که به هیچ‌وجه اینگونه نیست!  

در انتها یادآور می‌شوم با این نمره‌ای که به کتاب داده‌اید حتماً انتظار نخواهید داشت که نامه را با عبارت «به امید دیدار» به پایان برسانم اما بُنتِه دیوَن... بعضی آدمها چه بزرگوارند.

به امید دیدار

یوجینا کامیلا دولورس

بارونس مونستر