وجدان زنو ایتالو اسووو

دکتری روانکاو دست نوشته های یکی از بیمارانش به نام زنو کوزینی را منتشر می کند و در مقدمه آن اشاره می کند که دلیل انتشار این شرح حال, انتقام جویی است. او همچنین ذکر می کند که علاقمند است عواید ناشی از فروش کتاب را با بیمارش نصف کند اگر زنو به پای میز معالجه بازگردد. پس از این مقدمه کوتاه ما با دست نوشته های زنو که به زعم دکتر حاوی راست و دروغ هایی است که نویسنده ی آن سرهم کرده است,روبرو می شویم. نوشته هایی که حاوی یک پیشگفتار کوتاه و فصول شش گانه ای با عناوین: آخرین سیگار (26 صفحه), مرگ پدر (32 صفحه), ماجرای ازدواج من (100صفحه), همسر و معشوقه (121صفحه), داستان یک شرکت تجاری (133صفحه), روانکاوی (37صفحه).

کتابی که مرا خواند

نوشتن درخصوص این کتاب هم سخت است و هم آسان! نمی دانم شاید همه کارها هم سخت باشند و هم آسان...اما این جمله کلیشه ای را همینجوری شکمی به کار نبردم بلکه یه دنیا دلیل پشتش خوابیده بیدار هم نمی شوند!

آسان است چرا که احتمالن غیر از من و شما (بله شما دوست عزیز) و نهایتن چند نفر دیگر, کسی آن را نخوانده است و احتمالن هم نخواهد خواند چون هم ناشناس است و هم نایاب...لذا می توان چهار خط نوشت و تعریفی و تمجیدی و آن دو الی سه نفری هم که کتاب را خوانده اند (منظور آنهایی است که گذرشان به اینجا می افتد وگرنه اگر آنهایی که چاپ اولش را در سی سال قبل خوانده اند کنار بگذاریم حداقل 2200 نسخه دیگرش که 9 سال قبل به چاپ رسیده است را بیش از این نفرات خوانده اند) تجدید خاطره ای می کنند و تایید می کنند که یک رمان بسیار قابل توجه را خوانده اند و...

سخت است چرا که نوشتن درخصوص کتابهایی که نویسنده آنها آرش وار خود را در کمان می گذارد و پرتاب می کند به آن سادگی نخواهد بود. اما قبل از شروع باید به یاد بیاورم که چگونه این کتاب به کتابخانه من راه یافت؟

در یکی از کتابفروشی های کرج دو قفسه بود که با کتابهای باصطلاح ته انباری پر شده بود که از نظر موضوعی کاملن درهم و برهم بود.روی دو تا کاغذ هم خبر از تخفیف های 30 و 40 درصدی داده بود. این دو قفسه چندین و چند بار به چشمم خورده بود اما مثل اکثر مشتریان توجهی به این دو قفسه نداشتم. این که چرا ماها توجه نمی کنیم خودش نیاز به یک روانکاوی!! دارد و جایش اتفاقن اصلن اینجا نیست. در هر صورت فکر کنم چهار سال قبل بود که بالاخره روزی دل را به دریا زدم و به تفحص در این دو قفسه پرداختم. نمی دانم درست به خاطرم می آید یا نه: با حالتی شرمناک!

خواننده عجول حتمن با خودش فکر می کند اینجا بود که این کتاب توجه مرا جلب نمود.خیر. مزد این دل به دریا زدن! کتاب آوریل شکسته اسماعیل کاداره بود که دو سالی در پی آن بودم و حتا ناشرش هم گفته بود نگرد نیست. ساعتی سپری شد و نهایتن سیزده چهارده رمان انتخاب کردم که قیمتش از سیزده چهارده هزار تومان کمتر شد!! یاد مرحوم پدر به خیر که با سیزده چهارده تومان چه کارها که نکرده بود.

مختان را داخل فرغون نمی گذارم و مستقیم می روم سراغ زنو... طی چهار نوبت هرچه کتاب به درد بخور بود از این دو قفسه بیرون کشیدم که برخی از آنها به واقع شاهکار بودند که اسم نمی برم چون درست نیست آدم در مطلب مربوط به زنو مدام روضه دیگران را بخواند. کتاب وجدان زنو طی ان چهار نوبت در این قفسه ها بود و من هر بار از روی آن گذشتم تا بالاخره بعد از انحلال آن دو قفسه (احتمالن خریدهای من در این قضیه انحلال بی تاثیر نبود!) این کتاب را دوباره در راهروی مربوط به رمان های خارجی دیدم! یعنی تا قبل از آن من متوجه نشده بودم این کتاب, رمان است!! آن را بیرون کشیدم و مقدمه مترجم را خواندم و... جریمه ام این شد که آن را به قیمت پشت جلد خریدم. البته حالا بعد از سه سال متوجه شدم که چه خریده ام.

در مورد کتاب در ادامه مطلب بخوانید.(خطر لوث شدن ندارد)

***

آن زمان قصد کرده بودم 1001 کتابی را که قبل از مرگ باید خواند را بخوانم؛ حالا نه همه آنها را بلکه لااقل آنهایی را که ترجمه شده اند... اشتباه من این بود که به لیست فارسی این کتابها که در فضای مجازی پر است تکیه داشتم که لیستی ناقص است, مثلن همین وجدان زنو ...در لیست 1001 هست و سی سال قبل توسط مرتضی کلانتریان ترجمه شده است اما در آن لیست کذایی مجازی نیست.

مشخصات کتاب: چاپ دوم , پاییز 1383, 2200 نسخه, 472صفحه, 3700تومان

چاپ دوم را خود مترجم به چاپ رسانده است...همانند نویسنده که کتاب را با خرج خودش به چاپ رسانده بود.

تونل ارنستو ساباتو

  

داستان با این جمله آغاز می شود: کافی است بگویم که من خوآن پابلو کاستل هستم, نقاشی که ماریا ایریبارنه را کشت. تصور می کنم جریان دادرسی را همه به یاد می آورند و... . پس از آن خوان که ظاهراً در بازداشتگاه است, ماجرای آشناییش با مقتول و شرح وقایعی که منتهی به قتل می گردد را بیان می کند.

او هنرمندی منزوی و خودمحور است, بدین معنا که او کسی را قبول ندارد (مثل هولدن ناتور از همه متنفر است! این از عوارض چیست!؟) و نگاهش به همه چیز و همه کس منفی است. در نمایشگاهی , یکی از نقاشی هایش را به نمایش می گذارد ; اطمینان دارد که منتقدین همان جملات کلیشه ای همیشگی را در مورد کارش بیان می کنند ( قوی و دارای ساختاری محکم یا یک چیز وصف ناشدنی عمیقاً متفکرانه ). قسمتی از این نقاشی از نظر خودش اهمیت ویژه ای دارد ولی هیچ کدام از بازدید کنندگان به این مسئله توجهی نمی کنند (به نظر می رسد این درک نشدن یکی از دلایل انزوای فرد در جامعه و تنفر از ... می باشد). یکی از روزها زنی را می بیند که به آن قسمت خاص نقاشی خیره شده است, او تنها کسی است که ظاهراً آن را درک کرده است.

خوآن به اعتراف خودش و سیر داستان, توانایی ارتباط برقرار کردن به صورت نرمال را ندارد. لذا بدون این که صحبتی رد و بدل شود مرغ از قفس می پرد و روزهای متمادی پس از آن به خیالبافی در مورد این زن می پردازد. او امیدوار است که روزی به طور اتفاقی زن را ببیند و ... و می بیند و...

سرشت انسان

گاهی وقت ها می شود که یک نفر احساس می کند یک ابرمرد است, و فقط بعدها پی می برد که او هم پست و شریر و خیانتکاری بیش نیست.

این جمله تقریباً درونمایه داستان است. ما آدمها ملغمه ای از صفات نیک و بد را در خود داریم اما خود واقف به این موضوع نیستیم. حتی هنگامی که کار نیکی انجام می دهیم بخشی از وجودمان آلوده به غل و غش است. در ابتدای داستان راوی مثال هایی از خودپسندی و نخوت را شرح می دهد که قابل توجه هستند.

راوی در پی عشقی پرشور و همه جانبه است (یا همان عشق حقیقی) اما به نظر می رسد همین خصوصیات مانع اصلی او در این راه است: خودمحوری, حسادت, سوءظن, اضطراب و ترس از دنیا و آدمها و... او به دنبال عشق حقیقی است اما خودش نمی داند که منظورش از عشق حقیقی چیست (عشق حقیقی و پیچاندن دست! الله اکبر) و تنها الان که مشغول یادآوری گذشته است به تجزیه و تحلیل آن می پردازد.

احساس می کنم که دارم تاوانی را می پردازم, تاوان قانع نبودن به آن بخش از ماریا که مرا (موقتاً) از تنهایی نجات می داد... فوران غرور , شور و شوق افزون شونده به اینکه او فقط مال من باشد باید به من هشدار می داد که راه خطایی در پیش گرفته ام, راهی که سمت و مسیر آن را خودپسندی و نخوت تعیین می کرد.

نمادها

در قسمتی از داستان راوی در خواب خانه ای متروک را می بیند که در آن خانه به نوعی احساس عشق های دوره نوجوانی (منظور احتمالاً پاکی و معصومیت است) از نو زاده می شود. برای او این خانه رویاها همان ماریاست. به واقع رویایی بودن , با متعالی بودن همنشین است و ما همیشه در پی آنیم که غباری بر روی این تصویر ننشیند و حتی اگر هم نشسته باشد هم خود را به ندیدن می زنیم. حتی اگر بر پستی و حقارت خود واقف باشیم, باز قابل تحمل است , نسبت به اینکه رویاهایمان را آلوده و حقیر ببینیم.

موضوع فوق که به نظرم در مورد راوی صراحت دارد اما می توان کور بودن شوهر! را هم بدینگونه تاویل کرد. ما عموماً خواهان دیدن حقایق نیستیم.

مورد دیگر هم نام رمان است که نمادی از تنهایی راوی است:

... شاید فقط یک تونل وجود داشت, تاریک و خلوت: تونل من, تونلی که من کودکی, جوانی و همه عمرم را گذرانده بودم. و در یکی از قسمتهای شفاف دیوار سنگی من این دختر را دیده بودم و ساده اندیشانه باور کرده بودم که در تونلی موازی تونل من حرکت می کند, درحالی که در واقع او متعلق به جهان پهناور, جهان نامحدود کسانی بود که در تونل زندگی نمی کردند ...

جملات قابل تامل

عبارت "روزگار خوش گذشته" به آن معنی نیست که اتفاقات بد در گذشته کمتر رخ می دادند ,فقط معنی اش این است که – خوشبختانه - مردم به آسانی آن اتفاقات را از یاد برده اند.

*

بعضی وقت ها احساس می کنم که هیچ چیز معنی ندارد. در سیاره ای که میلیون ها سال است با شتاب به سوی فراموشی میرود، ما در میان غم زاده شده ایم، بزرگ می شویم، تلاش و تقلا می کنیم، بیمار می شویم، رنج می بریم، سبب رنج دیگران می شویم، گریه و مویه می کنیم، می میریم، دیگران هم می میرند, و موجودات دیگری به دنیا می آیند تا این کمدی بی معنی را از سر گیرند.

*

این کتاب که در اون لیست نیست! را آقای مصطفی مفیدی ترجمه و انتشارات نیلوفر منتشر نموده است. (کتاب من: چاپ دوم سال 1387 با تیراژ سرراست و چشمگیر 1650 نسخه در 174 صفحه و به قیمت 3000 تومان)

پ ن1: مطلب بعدی مربوط به کتاب خوشه های نگون بختی اثر طاهر بن جلون است.

پ ن2: در حال خواندن کتاب "آیا آدم مصنوعی ها خواب گوسفند برقی را می بینند" هستم که در ژانر علمی تخیلی است که در اون لیست هم هست! و تا حالاش که خوب بوده ...

پ ن3: رای گیری پست قبل تا یکی دو روز دیگر ادامه دارد ... بشتابید! نتایج تا الان:

خسرو شیرین کش :NiiiiZ , سفینه غزل, درخت ابدی, آنا , فرزانه, پژمان

درخت انجیر معابد: فانی, فرواک, نیکادل, پروانه, لیلی, رضا

خانه ادریسیها: آنا, نعیمه, حسین(هلاچین)

من او: عاتکه , نفیسه

من گنجشک نیستم: لیلی

پ ن4: چون ارنستو ساباتو که اتفاقاً همین اواخر از دنیا رفتند (و سال 2007 هم کاندیدای نوبل بود), از اهالی آرژانتین بودند و چون داستان کوتاهی از ایشان ندیدم , به جاش یک داستان کوتاه باحال از یک نویسنده مکزیکی! به نام خوان خوسه آرئولا دیدم که آن را به صورت صوتی در وبلاگ خواهم گذاشت!

پ ن 5: نمره کتاب از دیدگاه من 4.3 از 5 می‌باشد. (در سایت گودریدز 4.04)

باغ وحش شیشه ای تنسی ویلیامز

 

باغ وحش شیشه ای حکایت مشکلات و سرخوردگی های خانواده وینگفیلد در جامعه شهری- صنعتی آمریکا است. مادر (آماندا) و دو فرزندش تام و لورا که در شهر سنت لوئیس زندگی می کنند. پدر خانواده سالها قبل با رویای سفر به سرزمین های ناشناخته از صحنه خارج شده است و غیر از قاب عکسی روی دیوار چیزی از او برجا نمانده است. تام در یک کارخانه کفش سازی کار می کند و حقوق بخور و نمیری دریافت می کند و البته از کارش رضایت ندارد:

تام: انسان به طور غریزی یک عاشق است, یک شکارچی, یک جنگجو و هیچکدام این غرایز , در کارخانه ها ارضا نمی شوند.

تام برای رهایی از سرخوردگی های خود به سینما و مشروب پناه می برد و البته در فکر راهی است که پدر سالها قبل رفته است.

اما لورا ; لورا به علت نقص جسمانی, لنگی مختصری در راه رفتن دارد و به همین خاطر دچار انزوا و سرخوردگی است. او هیچ دوستی ندارد , منزوی و خجالتی است. تنها دلخوشی او کلکسیونی است که از حیوانات شیشه ای دارد.

آماندا نیز بدون مشکل نیست; او نیز سرخورده از غیبت همسر زندگی خود را وقف فرزندانش کرده است و اکنون نیز گرفتار مشکلات آنهاست. مکانیزم دفاعی او نیز سیر در خاطرات گذشته و ایام جوانی با شکوه خود است.

آماندا از تام می خواهد که برای بهبود وضعیت لورا, یکی از همکاران مجرد خود را برای شام دعوت کند تا از این طریق بتواند همدمی (و شاید هم همسری) برای دخترش دست و پا کند تا او از انزوا خارج شود. اینگونه می شود که جیم اوکانر وارد صحنه می شود....

جیم: ... بعلاوه اینکه همه مشکلات دارند, این فقط خاص تو نیست تنها فرقش در این است که دیگران سعی می کنندبر مشکلاتشان غلبه کنند. تو فکر می کنی تنها کسی هستی که مشکل داری و این باعث می شود احساس ناکامی کنی. اما وقتی به اطرافت نگاه کنی مردم زیادی را خواهی دید که به اندازه تو احساس ناکامی می کنند.

تنسی ویلیامز (۱۹۱۱ - ۱۹۸۳) نویسنده مشهور آمریکایی و یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان معاصر در ادبیات آمریکا محسوب می‌شود. از آثار مشهور وی می‌توان به نمایشنامه‌هایی همچون اتوبوسی به نام هوس, گربه روی شیروانی داغ ، باغ وحش شیشه ای , شب ایگوانا و خالکوبی رز اشاره کرد. نمایشنامه «گربه روی شیروانی داغ» در سال ۱۹۵۵ برنده جایزه پولیتزر شد. (منبع ویکی پدیا)

این نمایشنامه هفت پرده ای ,حداقل دو ترجمه دارد: حمید سمندریان (نشر قطره , 104 صفحه , 1388 به قیمت 2000 تومان) مرجان بخت مینو (انتشارات مینو , 112 صفحه , چاپ اول 1381 به قیمت 650 تومان).

پی نوشت: کماکان مشغول طبل حلبی گونترگراس هستم و در هنگام رفت و آمد به ترتیب شازده کوچولو ی اگزوپری و پس از آن معرکه لویی فردینان سلین را خواهم خواند. 

خیلی بعداً نوشت: ظاهراً این صفحه من خیلی زیاد خواننده دارد! از همین جا به همه دانشجویان عزیز سلام می کنم و از این که این پست شاید نتواند به دردشان بخورد عذر خواهی می کنم اگر فرصتی پیش آمد دوباره می خوانم و با دقت بیشتری این پست را دوباره نویسی می کنم. (17مرداد 90)

..................

پ ن 3: نمره من به کتاب 3.7 از 5 می‌باشد.