تهوع ژان پل سارتر

 

"او آدمی فاقد اهمیت گروهی است, او صرفاٌ یک فرد است."  لویی فردینان سلین

"من خیلی نادان هستم"  حسین کارلوس

***

کتاب با جمله ای از سلین آغاز می شود که در بالا آوردم و انتخاب این جمله توسط سارتر برای این کتاب حائز اهمیت است. جمله دوم ربطی به کتاب و مطلب حاضر ندارد یک درد دلی بود با خودم.

آنتوان روکانتن یک مرد تنهای سی ساله و یک پژوهشگر تاریخ است. او در حال نوشتن یک کتاب تحقیقی در مورد زندگی یک شخصیت تاریخی به نام مارکی دو رولبون است و به همین سبب مدت سه سال است که در شهر بندری بوویل ساکن شده است. او دچار دغدغه های وجودی شده است و داستان تماماٌ نوشته هایی است که روکانتن در دفتر خاطرات خود نوشته است. او گرفتاریی ندارد, درآمد سالانه ای دارد, رییس و زن و بچه ندارد; فقط وجود دارد, همه اش همین. و این گرفتاری آن قدر مبهم و متافیزیکی است که از آن شرم دارد.ابتدا هنگامی که می خواهد سنگی را به دریا پرتاب کند ناگهان دچار احساسی می شود که از توصیف آن عاجز است و بعداٌ این احساس را به نوعی تهوع تشبیه می کند:

یک جور دل آشوبه شیرین مزه بود. چقدر ناگوار بود! و از سنگریزه مى‏آمد، مطمئنم ,از سنگریزه گذشت و آمد توى دستهایم.بله، خودش است، درست خودش است:نوعى تهوع توى دستها.

 همه چیز از نظرش زاید و بیهوده و غیر ضروری است و موجب تهوع می شود حتی خودش. خودش را زاید می بیند که اگر ناپدید هم می شد ناپدید شدنش احساس نمی شد, چرا که وجودش در جهان واقعی به هیچ رو واجب نبود.

تا بخشی از رمان توجیه وجودی خودش تحقیقی است که در مورد مارکی دو رولبون می کند اما در نهایت وقتی به این نتیجه می رسد که این کار عبث و غیر ممکنی است آن را رها می کند و راه نجات را در خلق اثری هنری مانند نوشتن رمان می بیند.

باید یک کتاب باشد : بلد نیستم هیچ کار دیگری بکنم . ولی نه یک کتاب تاریخ , کتابی از نوع دیگر . درست نمی دانم چه نوع , ولی باید در پشت کلمات چاپ شده , در پشت صفحات ، چیزی را حدس زد که وجود نداشته باشد , که بر فراز وجود باشد .یک کتاب. یک رمان. و کسانی خواهند بود که این رمان را خواهند خواند و خواهند گفت: آنتوان روکانتن آن را نوشته است. آدم موسرخی بود که در کافه ها پرسه می زد, و آنها به زندگیم خواهند اندیشید. سپس شاید از خلال آن بتوانم زندگیم را بدون دلزدگی به یاد آورم .

می توان مطلب را با دو سه جمله زیر درز گرفت!:

سارتر در این کتاب برخی مفاهیم فلسفه اگزیستانسیالیستی خود را در قالب یک رمان بیان می کند. داستان شروع استادانه ای دارد جایی که صفحه بی تاریخ و نوشته ناشر و یکی دو پاورقی خواننده را وارد فضای داستانی می کند که اگر این شروع نبود به نظرم رمانی شکل نمی گرفت.

کتاب را آقای امیرجلال الدین اعلم ترجمه و انتشارات نیلوفر منتشر کرده است. چون تنها ترجمه ایست که من دیده و شنیده ام باز هم جای تشکر دارد. این کتاب در فهرست 1001 کتاب موجود است و جایزه نوبل 1964 به سارتر تعلق گرفت که البته ایشان از پذیرفتن جایزه سر باز زد.

***

 * کتاب به کسانی که حوصله خیلی زیاد دارند توصیه می شود.

2-   *به طور بی ربطی یاد یک پرسش و پاسخ افتادم. دانشجویی از دکتر شریعتی پرسیده بود قریب به این مضمون که مثلاٌ فلان بر بهمان مقدم است یا بهمان بر فلان؟ جواب شنیده بود که آسفالت شدن خیابان خاکی محلتان بر هر دو مقدم است که همه اهل محل رو عاصی کرده!! لذا اگر مشغول امر مهم تری از این دست هستید نگران نباشید ما حالا حالا ها زوده برامون که چنین احساساتی به سراغمون بیاد.

3-     *فکر کنم لازمه کتاب "سارتر که می نوشت" بابک احمدی رو بخوانم.

4-    *  یک مقدمه 50 صفحه ای خوبی رو هم کتاب داره . متن توضیحی خوبی است که ترجمه شده.

...........................

پ ن :نمره کتاب 2.4 از 5 می‌باشد.

ژان‌پل سارتر وجود اگزیستانسیالیسم 1001 کتاب