ینگه دنیا (1919) جان دوس پاسوس

درخصوص فرم رمان در قسمت قبل (مدار42) توضیحاتی داده شد. کتاب 1919 نیز با همان شکل به روایت در بازه زمانی اوایل 1917 تا اوایل 1919 یعنی از زمان ورود ایالات متحده به جنگ جهانی اول تا زمان اتمام جنگ و انعقاد پیمان صلح و معاهده ورسای, می پردازد.

اشخاص اصلی بخش های روایی تقریبن همان کسانی هستند که در مدار42 نیز حضور داشتند. در مدار42 زندگی پنج نفر به طور ویژه دنبال می شود: مک (کارگر حروفچین با تمایلات چپ), جان وارد مورهاوس (فعال در زمینه تبلیغات و روابط عمومی و دارای روابط و نفوذ), جینی ویلیامز (تندنویس و ماشین نویس), النور استادارد (طراح دکوراسیون) و چارلی آندرسون (کارگر مکانیک) که سه نفر وسطی در مقطعی از زمان در کنار یکدیگر قرار می گیرند. این سه نفر در رمان 1919 هم تقریبن همیشه در معرض دید خواننده قرار دارند اما به صورت ویژه و مجزا زندگی آنها دنبال نمی شود بلکه از طریق بیان شرح حال پنج نفر دیگر پی به حال و روز آنها می بریم: جو ویلیامز (ملوان و برادر جینی), ریچارد الزورث سُوِج (راننده آمبولانس در ابتدای جنگ که در انتها سر از دار و دسته مورهاوس درمی آورد), ایولین هاچینز (دوست و همکار النور که اکثرن با اوست), الیزابت ان ترنت (معروف به دختر که نماینده قشری است که در اثر سرخوردگی های عاطفی به اروپا رفتند و زندگیش به نوعی با افراد فوق الذکر پیوند می خورد) و بن کامپتون (فعال مبارزات کارگری- که در جلد اول هم اسمش به میان آمده بود).

شرح حال این افراد در کنار یکدیگر چشم اندازی از اوضاع اجتماعی آمریکا در مقطع مورد نظر را به دست می دهد و البته این چشم انداز با سه بخش دیگر (اخبار و دوربین عکاسی و زندگینامه مشاهیر) تکمیل می شود. در 1919 مشاهیری که نویسنده به زندگینامه آنها می پردازد کاملن سیاسی هستند و خود گواه وضعیت آن زمان است که کسی نمی توانسته از این قضیه فارغ باشد (در بخش اول دانشمندان و مخترعین هم حضور داشتند مثل ادیسون). بیشتر این افراد برای ما ناشناس هستند اما شناخت بهتر آنها بسیار برای شناخت این مقطع زمانی ایالات متحده لازم است. این افراد را می توان به دو گروه تقسیم نمود: گروه اول موافقین جنگ که یا سیاستمدارند یا سرمایه دار (تئودور روزولت, ویلسون, خاندان مورگان, پکستون هیبن) و گروه دوم مخالفین جنگ که یا روزنامه نگارند یا فعال کارگری (جان رید, رندولف بورن, جو هیل, وزلی اورست). البته این بخش شامل 9 قسمت است که هشت تای آنها در این دو گروه قرار گرفت و نفر نهم فی الواقع محصول نهایی کار گروه اول است:"جنازه یک آمریکایی"...که به صورت شهید گمنام به آمریکا تشییع شد و سیاستمداران با آن عکس یادگاری انداختند و نطق کردند و به قول امروزی ها استفاده ابزاری... در مطلب قبلی اشاره کردم که این زندگینامه ها گاهی به شعر نزدیک می شود و احساسات در آن موج می زند که در 1919 غلظت آن بیشتر می شود. به عنوان مثال درخصوص روزولت و ویلسون و مورگان نیش و کنایه ها تند و تیز است و برای افراد گروه دوم تقریبن سوگنامه سراییده شده است و متن مربوط به جنازه هم واقعن تاثیرگذار است.

***

پ ن 1: حالا باید در خماری گانه سوم این تریلوژی به مکیدن سماق مشغول شوم. واقعن چرا!!!؟؟؟

پ ن 2: مشخصات کتاب من؛ ترجمه سعید باستانی, انتشارات هاشمی, چاپ اول 1385, تیراژ 2200 نسخه, 599 صفحه, 7500 تومان

پ ن 3: قصد رفتن به سمت میامی را داشتم اما گذرم به اورگان افتاد! قسمت رو ببین...

 

نکات قابل ذکر

1-      خوشباوری بسیاری از شخصیت های داستان نسبت به اینکه انقلاب جهانی رخ خواهد داد و صلح و عدالت واقعی تحقق پیدا خواهد کرد...این خوشباوری گاهی به ساده لوحی منتهی می شود. این خوشباوری فقط منحصر در چپ ها نیست, آن طرفی ها هم اصولن خوشباور و ساده هستند.

2-      خود نویسنده هم از این قضیه برکنار نیست. به خصوص آنجا که در مقدمه مترجم از او نقل قول می شود که سرمایه داری آمریکایی محکوم به زوال است و... گاهی تکرار بی اساس یک گزاره آن را در ذهن ما تبدیل به بدیهیات می کند مثل آن زمانی که هرکس پشت تریبون قرار می گرفت حتمن باید یک بار می گفت که بازگشت شرایط به ماقبل دوم خرداد غیر ممکن است!! و کار به جایی رسید و چنان شد که دیدید...

3-      تصویری از جامعه که مبتنی بر گفتار مردم کوچه و بازار است به نظر تصویر دقیق تری می آید تا آنچه که در تحلیل ها و تاریخ نگاری ها به دست می آید.

4-      این گروه های فشار آمریکایی و سرکوب های وحشیانه جنبش های کارگری و مخالفان گاه بسیار آشنا به نظر می رسند... آدم اول تعجب می کند که چرا جلد سوم این تریلوژی چاپ نمی شود و حتا تعجب می کند که چرا این کتاب در بوق و کرنا نمی شود اما بعد کمتر تعجب می کند.

5-      آمریکایی ها صد سال است که با توسل به جنگ می خواهند صلح جهانی را به ارمغان بیاورند...پشتکارشان مثال زدنی است.

6-      رقابت متفقین پیروز در جنگ اول در کنفرانس صلح و حواشی آن قابل توجه است...هرکس دوست دارد دولت متبوعش متولی برقراری دموکراسی و صلح در مناطق نفت خیز و دیگر نقاط حساس شود.

7-      سرنوشت جو هیل و وزلی اورست و امثالهم نشان می دهد که با ترانه و مرانه نمی توان حکم زوال چیزی را صادر کرد...توهمی بیش نیست... مایوس کننده است...اما راهکار نویسنده به نظرم این است که حداقل می توان به صورت فردی, مانند ریچارد سوج و مورهاوس و جی اچ بارو عمل ننمود. همین هم کار ساده ای نیست.

8-      با تاسی به یکی از شخصیت ها: این جنگ نیست لامصب فاحشه خونه ست! یا: این که جنگ نیست تور جهانگردی است! و همین ایشان می فرماید: رفقا توی تمام تاریخ نیرنگی کثیف تر از این جنگ پیدا نمی کنین, ولی من قربونش برم با این پرستارهای صلیب سرخش!...یکی دیگر از ایشان می فرماید: روش های ضد بارداری بزرگترین موهبتی است که پس از کشف آتش نصیب بشر شده است. البته این موهبت برای نویسندگان کمی مشکل ایجاد کرد چرا که خلق موقعیت های دراماتیک پس از این کشف دیگر به سادگی قبل نبود!

9-      ایتالیایی های مهمان نواز دائماً در خیابان به سوی آمبولانس رانها می دویدند, با آنها دست می دادند و بابت داشتن رییس جمهوری چون آقای ویلسون به ایشان تبریک می گفتند! اما دزد شیر پاک خورده ای همه لاستیک های زاپاس را از توی کامیون و کیف مدیر تبلیغات صلیب سرخ را از روی صندلی نفربر کش رفت. توی نوشگاه ها همه برایشان کف می زدند و پیاله فروشها سرشان کلاه می گذاشتند. Evviva gli alleati (زنده باد متفقین). گفتم اگه می رید اون سمت حواستون باشه!

10-   فکر کنم پازل جنگ جهانی اول با این شاهکارها تکمیل تر می شود: در جبهه غرب خبری نیست (از نویسنده ای آلمانی) شوایک (از نویسنده ای چک از خطه امپراطوری اتریش-مجارستان) سفر به انتهای شب (از نویسنده ای فرانسوی) و ینگه دنیا (از نویسنده ای آمریکایی) که هر چهار نویسنده در جنگ حضور داشتند...البته می توان به این لیست اضافه نمود. مثلن با کمی فاصله: وداع با اسلحه. آیا بریتانیایی ها به عنوان یکی از طرفین مهم جنگ در این زمینه اثری ندارند؟ روس ها هم که درگیر انقلاب بودند و ده روزی که جهان را تکان داد!