پول تو جیبی

پول توجیبی واژه آشنایی است. البته هر کدام از ما تجارب متفاوتی از این واژه داریم. بعضی هم سن و سالهای زمان کودکی من (البته من هنوز کودکم ها گفته باشم!) این پول را روزانه و برخی هفتگی تحویل می گرفتند اما در خانه ما از تحویل گیری منظم و اینا خبری نبود و فکر کنم که اساساً چنین حقی هنوز به رسمیت شناخته نشده بود. منابع درآمدی ما دو گونه بود: اولی رو تحت عنوان "مزد پا" من از داداش بزرگترم یاد گرفته بودم, و اون پولی بود که از مادرم بابت کارهایی از قبیل خرید نان می گرفتم. مثلاً اگر 5 تومان می دادند که بروم نان بگیرم بابت این کار پنج زار می گرفتم (البته این زمانی که در موردش صحبت می کنم خرید نان خیلی عذاب آور بود فکر نکنید کار ساده ای بود بعضی مواقع چندین ساعت زمان می برد... یا خرید شیر ... یا خرید نفت و ...). راه دوم مذاکره و چانه زنی بود! یعنی باید اول با مامان مذاکرات منطقی و استدلالی را برای خرید (مثلاً یک ماشین کوچک فلزی برای بازی سه ضرب) انجام می دادیم و اثبات می کردیم این چیز چه قدر در زندگی و آینده ما نقش حیاتی دارد. این مرحله اول بود که خب تقریباً همیشه با شکست روبرو می شد! چون معمولاً اولویت ها و اهداف ما با مامان مان انطباق ماهوی نداشت. در مرحله دوم مذاکره از حالت استدلالی خارج و به  حالت التماسی وارد می شد و در این مرحله از تکنیک های خود لوس کنی , یادآوری کارهای مثبت گذشته , تذکر خدمات آینده با لحنی نرم و مسالمت جویانه استفاده می شد. طبیعی بود که امر خود لوس کنی برای من که بچه چهارم بودم و یه آبجی نوزاد هم به عنوان ته تغاری پشتم بود اصلاً تکنیک موثری نبود و باصطلاح ناز ما خریدار نداشت اما خب به هر حال برای نشان دادن حسن نیت باید این مرحله را طی می کردیم. در این مرحله هم احتمال موفقیت زیاد نبود, به هر حال تجربه هاشون زیاد بود و هنوز تحولات انقلابی در کودکان و اینا به وجود نیامده بود و والدین با همان تکنیک های سنتی می توانستند به راحتی بچه ها را قانع کنند و الی آخر... در مراحل بعدی گریه و تهدید و سماجت و لجبازی و داد و فغان و اینا بود که اینها هم احتمال موفقیتشان کم بود و ریسک بالایی داشت! چون ممکن بود به عنوان خاطی به برادران بزرگتر معرفی بشویم و البته اونها مانند پدر به یک اخم قناعت نمی کردند!

یه بار یادمه یکی از بچه های کوچه یه دست کارت ماشین آورد که عکساش و ماشیناش دل همه بچه ها رو برد. کارتا رو از یه مغازه نزدیک محل کار باباش خریده بود , یعنی یه جای خیلی دور در مقیاس طفل (باباش سر شادمان بنگاه ماشین داشت و خونه ما بین آزادی و آریاشهر بود!!!) بچه ها یکی یکی سفارش خرید دادند و اونم اسما رو یادداشت می کرد. لاکردارا همه بدون استثنا سفارش خریدشون رو ثبت کردند تا رسید به من! خوب طبیعیه که منم آب دهنم رو قورت دادم و گفتم و با قاطعیت هم گفتم یکی هم برای من بنویس... طرف هم حالا چون من آخرین نفر بودم یا چیز دیگه بعد از ثبت سفارشات اعلام کرد قیمت کارت ها دستی دوازده تومان و پنجزاره و هفته دیگه همین روز که با باباش می ره سر کار اونا رو می خره... خوب من یه هفته وقت داشتم که هر چه در چنته داشتم رو کنم. از قلک و پول کیهان بچه ها گرفته تا همه مراحل مذاکره و چانه زنی ... دردسرتون ندم در روز موعود بیست و پنج زار کم داشتم و داشتم زار می زدم! حتی 5 زار هم از دختر داییم که داشت با خواهر بزرگم واسه کنکور خودشو آماده می کرد تیغ زدم اما پول کارتا جور نشد که نشد و منم روم نشد اون روز از خونه بیرون برم. فرداش که اون رفیقمون رو دیدم بهم گفت نیومدی کارتت رو فروختم به یکی دیگه که البته با این خبر من نفس راحتی کشیدم.

شاید جوونترها ندونند این کارتها چی بود. یه دست کارت چهل پنجاه تا کارت بود که روی هر کدوم عکس یه ماشین بود و زیرش چند تا مشخصه اون از قبیل سرعت و قدرت و شتاب و تعداد سیلندر و اینا رو درج کرده بودند و ما باهاش بازی می کردیم. بدین ترتیب که اونا رو تقسیم می کردیم و یکی از بازیکنان یکی از مشخصات کارت روییش رو می خوند و ما هم همون مشخصه رو از کارت رویی مان می خوندیم و هرکی بهتر بود می برد و کارتهای بقیه رو می گرفت و می گذاشت زیر کارتاش و بعد اون مشخصه دیگری رو از روی کارت بعدی می خوند و همین جور ادامه می دادیم تا یکی همه کارتا رو می برد. کارتها هم انواع و اقسام داشت از هواپیما و ماشین و موتور گرفته تا فوتبال ... البته بودند کسایی که می گفتند بازی با این کارتا حرامه!! می خندید؟؟ صابون اون زمانا به تنتون نخورده مثل این که!

برگردیم به بحث شیرین پول تو جیبی... چند سال دیگر هم بدین منوال گذشت تا اینکه یک روز پدر از در وارد شد و گفت کشتیبان را سیاستی دگر آمد! البته دروغ چرا , اومد و خیلی ساکت و بدون سر و صدا یک سری پاکت روی تلویزیون گذاشت و اعلام کرد اینا حقوق بچه هاست. روی هر پاکت اسم یکی از ما نوشته شده بود مثلاً جناب آقای میله بدون پرچم یا سرکار خانم آبجی کوچیکه میله و دیگران هم به همین ترتیب و داخلش هم حقوق ماهانه ما!! وقتی هم که در کنکور قبول شدم عنوانم روی پاکت بلافاصله شد جناب آقای مهندس میله ... خلاصه این که دوران چانه زنی و فشار تمام شد و دوران وام دادن به مادر شروع شد که خود دوران شیرینی بود و با شکوفایی اقتصادی قرین!! فقط بگویم که برادر بزرگترم می گفت تو زورکی به مامان پول قرض میدی و تا دو سه بار اونو پس نگیری بی خیال نمیشی! البته من هیچ وقت این اتهام را قبول نکردم ولی خوب اسمم بد در رفته بود و این ضرب المثل در خانه زیاد تکرار می شد که از نوکیسه قرض نکن اگه گرفتی خرج نکن!

بگذریم... اون پاکت ها حس خوبی رو بهم انتقال می داد و این حس البته به خاطر محتوای فیزیکیش نبود بلکه به خاطر اون کرامت و احترامی بود که توش نهفته بود. به همین خاطر ,دیروز که از بهشت زهرا برمی گشتم و توی ذهنم خاطرات خوب پدر رو در سالگردش مرور می کردم ناغافل اون پاکت ها جلوی چشمم اومد.

…

پ ن 1: امان از این تصادفات! در این پست اشاره کرده بودم که شعری از زنده یاد حمید مصدق را روی سنگ مزار پدر حک کردیم : قصه نغز تو از غصه تهیست / باز هم قصه بگو / تا به آرامش دل / سر به دامان تو بگذارم و در خواب روم … دیشب که رادیو فردا گوش می دادم متوجه شدم هفتم آذر سالگرد درگذشت حمید مصدق هم هست. یادش گرامی. 

پ ن 2: این هفته رو کامل هر روز رفتم ماموریت و به خاطر همین اصلاً فرصت نشده که چندان به دوستان سر بزنم ... در اولین فرصت ...

برخورد تصادفی

اول:

تصادف و شانس در این که با چه کسانی همکلاس می شوی را نمی شود انکار کرد.اول دبیرستان بود و کلی همکلاسی های جدید که البته دوستان بالقوه ای هستند و معمولاً به فعل هم تبدیل می شوند. یکی از خصوصیات بچه ها در آن دوران این بود که برای همدیگر القابی به کار می بردند که بعضی از آنها ماندگار می شد و این هم به هوشمندانه انتخاب شدن آن لقب بر می گشت. از القابی که بار منفی داشتند چیزی به خاطرم نمی آید اما از مثبت ها , یکی ازهنرمندانه ترین القاب "آقای ببر" بود که به کسری رسید که عرض شانه هاش تقریباً دو برابر عرض کمرش بود و ناخودآگاه کاراکتر آقای ببر در کارتون دهکده حیوانات را به ذهن متبادر می کرد. این یکی از لقب های ماندگار بود و هست.

دوم:

خسته ام. از این که به خاطر این مشکل , کلی دکتر رفتم و نتیجه نگرفتم. دکتر های سفارش شده و معروف و غیره و ذلک. امروز تصمیم گرفتم توی همین چهاراه طالقانی کرج یک دکتر مرتبط با مشکلم رو به صورت تصادفی انتخاب کنم . والله ما که از اون مدلش خیری ندیدیم حالا شانسمون رو اینجوری امتحان کنیم. برای همین چشمام روی تابلوهای مطب بالا و پایین می ره... واووو... دکتر کسری... یعنی ممکنه این کسری همون اقای ببر خودمون باشه؟ از کسری بعد از اعلام نتایج کنکور خبری نداشتم , فقط می دونستم پزشکی تبریز قبول شد (ایشون کنکور تجربی شرکت کرد مچگیری نفرمایید!). رفتم داخل ساختمان و وارد مطب شدم. چندتایی بیمار نشسته بودند و یک دختر خانم منشی هم مشغول رتق و فتق امور بود. خب شما جای من بودید چطوری باب کلام رو باز می کردید؟ از ایشون پرسیدم: ببخشید آقای دکتر چند سالشونه؟!! ایشون چند ثانیه چشماش رو چشمام هنگ کرد! البته منم معذب شدم و قطعاً صورتم هم سرخ شده بود از این سوال بی ربط لذا بلافاصله گفتم : آخه حدس می زنم که ایشون همکلاسی من در دوران دبیرستان باشند. با این جمله خیالش کمی راحت شد و فهمید با یه میله پرت و پلا یا روانی طرف نیست (معمولاً آدم ها در برخورد اول دچار بدفهمی می شوند!). درد سرتون ندم بعد از کمی مذاکره با خانم منشی ایشون بعد از خروج بیمار و قبل از دخول نفر بعد ,رفت داخل مطب تا به ایشون اطلاع بده... توی این چند ثانیه کمی توی دلم به قول خانم ها رخت شستشو شد, بخش کمی به خاطر احتمال اشتباه و بخش بیشتر به خاطر این که آدم ها عوض می شوند و الان دوازده سیزده سال گذشته و هیچ تماسی با هم نداشتیم.... ادامه مطلب رو بگذارم برای پست بعدی چطوره؟!

...

منشی با لبخند اومد بیرون و چند ثانیه بعد اقای ببر با نیش باز به پهنای صورت اومد توی چارچوب و بعدش هم صحنه بدیعی جلوی منشی و بیماران پیاده کردیم و برای این که بیشتر ضایع نشود رفتیم داخل مطب!

می بینید تصادف و شانس چه می کند.

سوم:

از محل کار اومدم  بیرون می خوام با عجله برم طرف ماشینم... توی خیابون بدون هیچگونه مقدمه چینی! صاف با بهنام چشم تو چشم میشم. بهنام هم از همکلاسی های دبیرستانه , من و بهنام در دبیرستان دو سال پشت یه میز می نشستیم. من از این تصادف ها خوشم میاد... ماچ موچ و از این جور برنامه ها...بعد از رد و بدل شدن یکی دو جمله می گه کسری رو خبر داری!؟ ... وقتی می پرسند از میله خبر داری؟ یعنی این که من از میله خبری ندارم تو داری؟ ولی وقتی میپرسند میله رو خبر داری؟ یعنی خبر بد... آقای ببر هفته پیش تصادف کرد و مرد....من از این تصادف ها خوشم نمیاد.

***

به شماره های ذخیره شده در گوشی فکر می کنم که ممکنه هیچ ارتباطی را برقرار نکنه... با بهنام تجدید شماره می کنیم و از هم جدا می شویم.

...

پ ن 1: بند اول که مال خدا سال پیشه و بند دوم مربوط به هفت سال قبله و بند سوم همین ماه گذشته...

جانورها جویس کارول اوتس

 

جیلیان زنی میانسال است که در پاریس و در موزه لوور مجسمه ای خاص و آشنا را می بیند و با دیدن آن خاطرات دوران دانشگاه درماساچوست آمریکا, در ذهنش تداعی می شود. خواننده در فصول بعد روایت این دوره از زندگی جیلیان را از زبان او (دفترچه خاطرات) می خواند. جیلیان و دوستانش همه به آندره هارو , استادی که دانشجویان بر سر کلاس و کارگاه شعرش حاضر می شوند, فکر می کنند و عاشق او هستند اما در مورد او سخنی به یکدیگر نمی گویند. هارو هم با عقاید ویژه اش و نوع عمل و سخنش موجبات شیفتگی دختران دانشجو را فراهم می کند. به هر حال...به قول جیلیان برای زنان دلباختگی یک موضوع شخصی است.باید به یک نفر فکر کنی.

جیلیان که پدر و مادری مسن دارد و به نوعی از پدرش متنفر است و کانون خانوادگی شان نیز پریشان است, عشق جایگزین عشق پدری را در هارو می جوید که شاید پاسخی به نیاز او به امنیت و احساس امنیت باشد و بدین ترتیب...

فرازهایی از کتاب:

نه به ظاهر اعتماد کنید نه به دروغی که پشت آن پنهان است.

دشمنی با یک اثر هنری به خاطر ذات همان اثر هنری است. من به توهین عشق می ورزم, چرا که از روی صداقت است نه چیز دیگر.

ما جانورانی هستیم که احساس گناه نمی کنیم. هیچ وقت احساس گناه نمی کنیم.

پیشنهاداتی برای اصلاح

از این پس شاید این قسمت را هم به مطالبم اضافه کنم شاید به کار کسی بیاید یا به قول گفتنی برای ثبت در تاریخ! البته بعضی اغلاط چاپی اجتناب ناپذیرند و زیاد هم به چشم خواننده نمی آید و من هم بنا ندارم به آنها بپردازم. اما خب برخی اغلاط را باید گفت بلکه کسی دید و در چاپ های بعدی اصلاح کرد; مثلاً در صفحه 43 می خوانیم که هارو به دلیل حضور در تظاهرات ضد جنگ ویتنام در"واشنگتن سی دی" دستگیر شده خب این غلط تایپی کمی توی ذوق می زند.

اما از این نوع که بگذریم در صفحه 15 سطر 14 می خوانیم: می دانستم به اداره پست تاریخ در کاتامونت می رود. من نمی دانم "پست تاریخ" چه صیغه ای است , کسی اگر حدسی در این زمینه می زند و یا که اطلاعی در این خصوص دارد خوشحال می شوم بشنوم.

در صفحه 37 سطر آخر: از این موضوع به قبل از پیام ضبط شده در تلفن برمی گردد که نمی شود از آن فرار کنی. یا در صفحه 38 سطر 15 : ولی می فهمیدم که نباید با کسی صحبت کنم. چرا که این مرد یکی از استادان من بود, و نمی توانست به اندازه ای که مرا دوست دارد, هیچ وقت از عشق او به خودم تعریف کنم... یا در صفحه 41 سطر 2 : گاهی وقت ها پروفسور از گوشه چشمم نگاهم می کند, مثل این که با چشم هایش به من می خندد. که اینها با یک ویرایش ساده قابل رفع است اما برای خواننده مثل دست انداز عمل می کند.

***

جویس کارول اوتس نویسنده پرکاری است و خیلی! کتاب تاکنون از او منتشر شده است. در مورد این پرکاری او لطیفه جالبی نقل می شود که خالی از لطف نیست. دو منتقد ادبی با هم مشغول صحبت هستند, اولی می گوید شنیدی امروز کتاب جدیدی از خانم اوتس منتشرشد...دومی می گوید ای وای من هنوز اون دو ماه پیشی را نخونده ام...اولی می گوید بابا تو که وضعت خوبه من هنوز اون شیش ماه پیشیه رو نخوندم!!

این کتاب در سال 2002 منتشر شده است و در لیست  1001 کتاب قرار ندارد (کتاب بدی نبود! اما به نظرم لزومی ندارد که در این لیست باشد) اما از این نویسنده 4 کتاب در این لیست حضور دارد که یکی از آنها (سیاه آب) به تازگی ترجمه شده است.

کتاب جانورها توسط آقای حمید یزدان پناه ترجمه و نشر افق در سال 1388 آن را منتشر نموده است. (مشخصات کتاب من: چاپ اول , تیراژ 2000نسخه , 171 صفحه و به قیمت 3000 تومان)

***

پ ن 1: مصاحبه با نویسنده  اینجا  و  اینجا  و  اینجا  و  اینجا   و  اینجا

پ ن 2: نگاهی به زندگی و آثار جویس کرول اوتس  اینجا  (خبرگزاری کتاب ایران)

پ ن 3: نمره من به این کتاب 3 از 5 است (خیلی سعی کردم اشکالات ترجمه و نشر را در نمره دخالت ندهم و تا حدودی هم دخالت ندادم!)