میله بدون پرچم

این نوشته ها اسمش نقد نیست...نسیه است. (در صورت رمزدار بودن مطلب از گزینه تماس با من درخواست رمز نمایید) آدرس کانال تلگرامی: https://t.me/milleh_book

میله بدون پرچم

این نوشته ها اسمش نقد نیست...نسیه است. (در صورت رمزدار بودن مطلب از گزینه تماس با من درخواست رمز نمایید) آدرس کانال تلگرامی: https://t.me/milleh_book

سنگی بر گوری جلال آل احمد

 

 

 

هر آدمی سنگی است بر گور پدر خویش

در یکی دو رفت و برگشت از خانه به محل کار با مترو کتاب رو خوندم و خیلی لذت بردم از نثر آل احمد و راحتی آن... جلال در این کتاب در مورد قضیه بچه دار نشدن خودش می نویسد و بدون هیچ ملاحظه ای! یکی از مواردی که لذت بردم همین شجاعتی بود که در بیان رفتار و افکار خصوصی خودش دارد مثل قسمتی که سفر مطالعاتی به اروپا را شرح می دهد. این امر برای ما که به انواع تظاهرات و ریاکاری ها آغشته شدیم جالبه...

فشار سنت ها بر دوش انسان حتی اگه روشنفکری مثل آل احمد باشد را در جای جای کتاب مشاهده می کنیم. مثل مواقعی که نا امیدانه تلاش می کند بچه دار نشدن را توجیه کند و یا فرار کند از آزمایشگاه ها و مطب ها وهمچنین از جملات کلیشه ای و از سر دلسوزی دیگران...و مدت زمان کوتاهی پس از آن به خانه اول باز می گردد دوباره آزمایشگاه و دکترها و....  

برخی عقاید مذهبی نسل های قبل هم بسیار قابل تامل است مثل بخش هایی که از خواهر مبتلا به سرطان سینه  صحبت می کند که به دلیل عقاید مذهبی حاضر به انجام عمل نمی شود و در عوض حاضر می شود که سرب گداخته بر روی سینه خود بگذارد! انسان ظرفیت های عجیبی دارد.

دو سه پاراگراف هم برای آشنایی بیشتر از کتاب :

"...بارها به امید فرج ... به سراغ آزمایشگاه ها رفته ام و در یک گوشه کثیف خلای تنگ و تاریکشان اسپرم را دعوت به نزول اجلال کرده ام و بعد با هزار ترس و لرز و عجله که مبادا قلیای صابون نفس حیوانک ها را ببرد, با پاهایی که نای حرکت نداشته است , تا کنار میز میکروسکوپ دویده ام و شناگاه موقتی حضرات را همچون سر خولی هدیه به مختار به دکتر سپرده ام..."

"و امروز من آن آدم ابترم که پس از مرگم هیچ تنابنده ای را به جا نخواهم گذاشت تا در بند اجداد و سنت و گذشته باشد و برای فرار از غم آینده به این هیچ گسترده شما پناه بیاورد. پناه بیاورد به این گذشتگان و این ابدیت در هیچ و این سنت در خاک که تویی و پدرم و همه اجداد و همه تاریخ. من اگر بدانی چقدر خوشحالم که آخرین سنگ مزار درگذشتگان خویشم ... من اگر شده در یک جا و به اندازه یک تن نقطه ختام سنتم... و این همه چه واقعیت باشد چه دلخوشی  , من این صفحات را همچون سنگی بر گوری خواهم نهاد که آرامگاه هیچ جسدی نیست. و خواهم بست به این طریق در هر مفری را به این گذشته در هیچ و این سنت در خاک."

*****

پ ن: نمره کتاب 2.6 از 5 می باشد.

برای شروع

خیلی قبل تر ها وقتی نوجوان دبیرستانی بودم , امکانی پیش اومد که هر هفته به مخزن کتاب کتابخانه دانشکده ادبیات دسترسی داشته باشم و چه شیرین بود...یاد به وجود آورنده اون امکان به خیر... تلخی اما وقتی پیش اومد که دوستی از من معرفی چند کتاب رو طلب کرد و در میان خاطرات شیرین خود غرق شدم و کتاب هایی که لذت وافری برده بودم را معرفی می کردم در این میان به کتاب "کجا می روی" هنریک سینکیویچ رسیدم ولی هرچه به مغزم (با فرض وجودی آن البته!) فشار آوردم هیچ چیزی از داستان به یادم نیومد که نیومد الا همون لذتی که از اون برده بودم ! صحنه دردآوری بود و این نمایش چندین بار دیگه روی صحنه اومد ...اینگونه بود که به فکر اون افتادم که نوشتن خلاصه یا معرفی گونه ای از کتاب هایی که خوندم و می خونم رو در حد یکی دو صفحه مجدداٌ شروع کنم. گفتم مجدداٌ !؟ بله 15 سال قبل هم این کار رو شروع کردم و چند کتاب از جمله "گوشه نشینان آلتونا" و "شیطان و خدا" سارتر و "پابرهنه ها" زاهاریا استانکو و"خزه" هربر لوپوریه و ....رو نوشتم  ولی خوب زیاد ادامه پیدا نکرد و سال گذشته که قضیه سینکیویچ پیش اومد و تصمیم به نوشتن گرفتم هرچی دنبال این نوشته ها گشتم که در ادامه اون مطالب موارد جدید رو اضافه کنم پیدا نشد که نشد!.... بله رسم روزگار چنین است.

 به خاطر همین تصمیم گرفتم که این مطالب رو به صورت وبلاگ دربیارم که هم مثل قبلی ها ناپدید نشه و هم دیگران هم ببینند و از نظرات دوستان هم استفاده کنیم. همین تصمیم موجب شد که یک سال این قضیه عقب بیفته!! آخه از شما چه پنهون توی این یک سال دچار بازی تراوین شده بودم !!!

البته ممکن است که در کنار این مطالب , مطالب دیگری هم نوشته شود.

در مورد اسم وبلاگ هم به اولین مطلب معرفی کتاب مراجعه شود.

زنگبار یا دلیل آخر آلفرد آندرش


 

کل داستان در یک روز در یک شهر ساحلی بسیار کوچک در شمال آلمان اتفاق می افتد. زمان وقوع داستان سالهای ابتدایی روی کار آمدن نازی ها در آلمان است و هنوز جنگ جهانی شروع نشده است ولیکن جو خفقان علیه مخالفان  به خوبی قابل لمس است.

ترس‌ و اضطراب در سطر سطر داستان جریان دارد که احتمالاٌ با توجه به اینکه نویسنده در آن زمان عضو حزب کمونیست بوده و این فضاها را تجربه کرده به خوبی برای خواننده آن را قابل حس درآورده است. در کل رمان از زبان شخصیت های گوناگون, هیتلر و طرفدارانش "دیگران" خطاب می شوند. نویسنده در این داستان هر اندیشه جزم‌گرایی (هم نازیسم و هم کمونیسم و...) را به چالش می‌کشد و دنیای ایده آلش را به نوعی چنین آرزو می کند:
«ما در دنیایی زندگی خواهیم کرد که درآن پرچم‌ها همه کهنه پاره‌های مرده‌ای خواهند بود. بعدها زمانی، زمانی بسیار دور شاید، برسد که پرچم‌های تازه‌ای پیدا شود، پرچم‌های اصیل، ولی گمان می کنم که شاید بهتر باشد که دیگر هیچ پرچمی افراخته نشود. آیا ممکن است که آدم در دنیایی زندگی کند که درآن میله های پرچم خالی بمانند؟».

 داستان پنج شخصیت اصلی دارد که نویسنده به نوبت از زاویه نگاه آنها  و از طریق روایت درونیات آنها داستان را پیش می برد.

پسر : یک نوجوان 16 ساله که پدر خود را در دریا از دست داده است و شاگرد یک ماهیگیر بداخلاق است و تحت تاثیر شخصیت هاکلبری فین و خسته از امر و نهی بزرگترها می خواهد فرار کند. فرار به دلیل اینکه این شهر پدرش را از او گرفته (و احتمالاٌ می خواهد خاطره خوب پدر را هم از او بگیرد با بیان اینکه پدر به خاطر مستی در دریا غرق شد) و دوم اینکه اینجا خیلی سوت و کور است و دلیل آخر هم که بعد از کش و قوس به ذهنش می رسد وجود زنگبار (و یا دنیاهای دیگر) است.

"آدم باید از اینجا برود, اما باید به جایی هم برسد.پدر هم می خواست از اینجا فرار کنداما همه اش می رفت وسط دریا , بی هدف.وقتی آدم غیر از وسط دریا جایی نخواهد برود ناچار هر بار برمی گردد.پسر با خود می گفت آدم فقط وقتی می تواند از اینجا کنده شده باشد که آن طرف دریا به خشکی برسد"

گریگوری: از روشنفکران جوان عضو حزب کمونیست که علاوه بر اینکه اعتقاداتش به حزب سست شده است به خاطر خطراتی که تهدیدش می کند می خواهد فرار کند.

"چه بسا که خیانت او پیش از اینها شروع شده بود.شاید از همان ساعتی که ضمن گوش دادن به سخنرانی ای در آکادمی لنین ‌‌‌(مسکو) ناگهان احساس ملال کرده بود...آکادمی لنین به صومعه ای می مانست. نوآموزان اسم خود را انکار و اسم جدیدی اختیار می کردند...ضمن اینکه او در مسکو رموز پیروزی را می آموخت در برلین "دیگران" پیروز شده بودند..."

کنودسن: ماهیگیر بد اخلاق میانسال عضو حزب کمونیست که می خواهد فعالیت حزبی نکند و به زندگیش بپردازد (ایمانش به حزب ضعیف شده است).

(گریگور خطاب به کنودسن) "...تو رفیق جانت به لبت رسیده می خواهی توی سوراخ خودت بخزی و دلت خوش باشد که کمونیستی. ولی من می خواهم از سوراخ خودم بیرون بیایم و بروم جایی که آدم هنوز بتواند فکر کند.حالا هر جا که می خواهد باشد.فکر کنم به اینکه آیا هنوز اعتقاد به حزب معنایی دارد یا نه "...یا " او خود به جای اینکه مثل من پرچم را بیاندازد و فرار کند آن را پایین کشیده و به دقت تا کرده و در صندوقخانه گذاشته...هیچ پرچم تاکرده و در بقچه نهاده ای را نمی توان دوباره بالا کشید"

یودیت: دختر یهودی که برای حفظ جانش می بایست هر چه زودتر فرار کند.

"خودم هم نمی دانم که به چیزی اعتقاد دارم یا ندارم. به خدا چرا! اعتقاد دارم.اما تازه از چند سال پیش می دانم یهودی ام.بچه که بودم فکر می کردم آلمانی ام.اما مدتی است که می گویند یهودی ام"

هلاندر: کشیش جانباز! که یک پایش را سال‌های دور در جنگ با فرانسه از دست داده‌است در حال حاضر نیز ایمانش را تا حدی از دست داده است اما می خواهد یک مجسمه چوبی (راهب خواننده) را که نازی ها می خواهند از کلیسا ببرند را به نحوی فراری دهد. مجسمه ای که کنودسن آن را بت می نامد اما آن مجسمه جوانی را در حال مطالعه نشان می‌داد، جوانی که به قول گرگور اراده این را داشت که هر لحظه که دوست داشت کتاب را ببندد و به دنبال کارش برود. یا به قول یودیت چون هر کتابی که می خواست می خواند می خواهند زندانی اش کنند.

(افکار کشیش)"انسان به هیچ روی نباید خود را به این توهم واگذارد که خدا دعایش را اجابت کند.آدم فقط به آن سبب باید دعا کند که به وجود خدا یقین دارد...خدا نمرده بود ولی فریاد زدن هم کار بی حاصلی بود...خدا گاهی می خواهد از راه ریشخند نشان دهد که هنوز هست اما فرزندان خود را درخور کمک نمی داند.اگر این طور نبود نمی گذاشت دیگران پیروز شوند...و شاید روزی این بار هم از سر هوس ]دنیا[ را در دستهای گشوده فرزندانش اندازد"

اما آدم هایی که اعتقاد خود را به ایدئولوژی ها از دست داده اند و دیگر از هیچ مکتبی پیروی نمی کنند و هرگز در بند دین هم نخواهند شد و همیشه نیز خواهند کوشید که کاری را که درست می دانند بکنند; این آدمها با چه انگیزه ای و به چه محرکی این کارها را خواهند کرد؟ پاسخ نویسنده از زبان کشیش:

"محرک او >هیچ< است. آگاهی به این که در>هیچ<  زندگی می کند و سرکشی وحشیانه علیه همین>هیچ< سرد و خالی...."

کتاب روان و جذابی بود و من از خواندنش لذت بردم و فکر کنم که دیگر نیازی به بیان داستان نباشد ولی به طور خلاصه گریگوری از کنودسن می خواهد که برای فراری دادن خودش , مجسمه و یودیت همکاری کند و....به نظرم استحقاق آن را داشته که در لیست 1001 کتابی که قبل از مرگ باید خواند قرار گرفته است.

 

پی نوشت: این کتاب توسط آقای سروش حبیبی ترجمه و نشر ققنوس آن را منتشر نموده است.

پ ن 2: نمره کتاب 3.8 از 5 می‌باشد.